Từ chiến thắng Tây Nguyên đến Chiến dịch Hồ Chí Minh lịch sử

Đầu năm 1974, Bộ Chính trị họp vạch kế hoạch giải phóng miền Nam với hai nội dung chính: 1974 - 1975 chuẩn bị lực lượng tạo thế và lực và năm 1976 tổng tiến công giải phóng miền Nam; nếu có thời cơ, điều kiện thuận lợi, năm 1975 giải phóng miền Nam.

Quả đấm chiến lược Tây Nguyên

Lúc bấy giờ, xét hình thái vận động và tương quan lực lượng trên chiến trường, Bộ Chính trị đã chọn Tây Nguyên làm “ngòi nổ” trong cuộc Tổng tiến công và nổi dậy mùa Xuân 1975.

Tây Nguyên là địa bàn chiến lược quan trọng trong hệ thống phòng thủ của chế độ Việt Nam Cộng hòa (VNCH). Chọn Tây Nguyên là “quả đấm chiến lược” trong cuộc chiến đấu cuối cùng mang tính quyết định để đi đến giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc là một quyết định đúng đắn của Bộ Chính trị.

Ở trận đánh “điểm huyệt” Buôn Ma Thuột, nghệ thuật quân sự được phát huy cao độ. Ngày 10/3/1975, khi quân giải phóng tràn ngập Buôn Ma Thuột, xe tăng giày nát khu quân sự Mai Hắc Đế và Bộ Chỉ huy Sư đoàn 23 của VNCH thì nỗi kinh hoàng của bộ máy chiến tranh VNCH mới thực sự lên đến tột đỉnh. Như một kịch bản đã định sẵn, mọi ngả đường đều bị khóa chặt, máy bay địch chở lính phản kích chìm ngập trong tầm bắn của quân giải phóng khiến cho ý đồ cố thủ Tây Nguyên trở nên tuyệt vọng. Địch buộc phải bỏ Tây Nguyên để rút về cố thủ ở đồng bằng ven biển.

Chiến dịch Hồ Chí Minh toàn thắng, đập tan toàn bộ lực lượng quân sự và bộ máy chính quyền Việt Nam Cộng hòa. Ảnh tư liệu

Và tấn thảm kịch đã đến với Quân đoàn 2 VNCH, con đường Tây Nguyên - Quy Nhơn, Buôn Ma Thuột - Nha Trang đã trở thành vành đai lửa, đưa địch vào tử huyệt. Cuộc rút lui bảo toàn lực lượng biến thành cuộc tháo chạy hoảng loạn. Quân đoàn 2 VNCH bị xóa sổ hoàn toàn, Tây Nguyên được giải phóng, mở đầu cho phản ứng dây chuyền đổ vỡ của quân đội và chính quyền VNCH.

5 gọng kìm kẹp chặt Sài Gòn

Sau thắng lợi Chiến dịch Tây Nguyên là thắng lợi của Chiến dịch Huế - Đà Nẵng (19 - 29/3). Từ đầu tháng 4/1975, các binh đoàn chủ lực của quân giải phóng trên đường tiến quân về Sài Gòn đã giải phóng Phan Rang, Bình Thuận, Bình Tuy, Xuân Lộc, Bà Rịa…

Ngày 14/4/1975, Đại tướng Võ Nguyên Giáp ký chỉ thị của Quân ủy Trung ương mở Chiến dịch Hồ Chí Minh, với 5 cánh quân gồm sức mạnh của 20 sư đoàn đồng loạt tiến vào giải phóng Sài Gòn.

17 giờ ngày 26/4/1975, Chiến dịch Hồ Chí Minh bắt đầu. Từ ngày 26 - 28/4, một bộ phận quan trọng của lực lượng địch trên tuyến phòng thủ vòng ngoài bị tiêu diệt. Các binh đoàn chủ lực của quân giải phóng siết chặt vòng vây xung quanh Sài Gòn. Hoảng sợ trước nguy cơ sắp bị tiêu diệt, từ ngày 18/4/1975, Tổng thống Mỹ Gerald Ford ra lệnh di tản gấp người Mỹ ở Sài Gòn bằng không quân và hải quân. Nguyễn Văn Thiệu tuyên bố từ chức vào lúc 9 giờ 30 phút sáng 21/4/1975, đưa Trần Văn Hương, rồi Dương Văn Minh lên thay (28/4).

Trước sự tiến công như vũ bão của Quân đội Nhân dân Việt Nam, lực lượng Mỹ tại Sài Gòn gấp rút di tản. Ảnh tư liệu

Vào lúc này, quân giải phóng đã hình thành thế bao vây Sài Gòn từ 5 hướng: hướng Tây Bắc - Quân đoàn 3; hướng Bắc - Quân đoàn 1; hướng Đông Nam - Quân đoàn 2; hướng Đông - Quân đoàn 4; hướng Tây và Tây Nam - Đoàn 232 và Sư đoàn 8 (Quân khu 8).

Các quân đoàn trên 5 hướng tiến công tuyến phòng thủ vùng ven, phá vỡ các mắt xích phòng thủ vòng ngoài của quân đội VNCH, cắt đứt giao thông đường bộ, đường thủy xuống Đồng bằng sông Cửu Long và ra biển, khống chế các sân bay Biên Hòa, Tân Sơn Nhất, Trà Nóc (Cần Thơ), chế áp các trận địa pháo quan trọng, vây ép Sài Gòn trên tất cả các hướng, tạo điều kiện cho bước kế tiếp tiến công đồng loạt vào sào huyệt đối phương.

Đúng 11 giờ 30 phút ngày 30/4/1975, lá cờ cách mạng đã được cắm trên nóc Dinh Độc Lập. Trên đà chiến thắng, đồng bào và chiến sĩ các tỉnh Đông Nam Bộ, Đồng bằng sông Cửu Long đã đồng loạt tiến công và nổi dậy, lần lượt giải phóng các tỉnh còn lại. Ngày 1/5/1975, toàn bộ miền Nam Việt Nam đã được giải phóng, đất nước thống nhất, Nam Bắc sum họp một nhà.

Mạnh Phong