Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV

Thúc đẩy đổi mới sáng tạo, bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ

Sáng 24/11, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận tại hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Sở hữu trí tuệ.

Tại phiên thảo luận, các đại biểu cơ bản thống nhất với những nội dung sửa đổi của dự thảo Luật, đánh giá cao các điểm đổi mới nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo, đặc biệt là ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI). Bên cạnh đó, nhiều đại biểu cũng đề nghị làm rõ thêm một số quy định liên quan đến cải cách thủ tục hành chính, thẩm định sáng chế, danh mục bí mật nhà nước và quyền liên quan của cơ quan báo chí.

Góp ý về thủ tục hành chính (TTHC), đại biểu đề nghị cơ quan soạn thảo tiếp tục rà soát các quy định theo tinh thần cải cách mạnh mẽ của Chính phủ, hướng tới mục tiêu giảm 100% điều kiện kinh doanh không cần thiết và giảm 50% thời gian, chi phí tuân thủ TTHC trong năm 2025. Đại biểu nhấn mạnh sự cần thiết phải phân quyền ngay trong Luật để Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ ban hành quy định TTHC, giúp việc sửa đổi, bãi bỏ được linh hoạt, phù hợp thực tiễn.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Về tiến độ thẩm định sáng chế, hiện kéo dài trung bình 30-36 tháng, thậm chí 4-5 năm, đại biểu cho rằng sự chậm trễ này khiến doanh nghiệp mất cơ hội thương mại hóa, ảnh hưởng huy động vốn và giảm động lực đổi mới sáng tạo.

Đại biểu đề xuất quy định thời hạn tối đa cho từng khâu tiếp nhận, thẩm định hình thức, công bố đơn và thẩm định nội dung; áp dụng cơ chế rút gọn cho sáng chế phục vụ doanh nghiệp nhỏ và vừa, công nghệ cao; đồng thời hạn chế tối đa hồ sơ giấy, thúc đẩy chuyển đổi số trong toàn bộ quy trình.

Đối với quy định tại Điều 89a, đại biểu đề nghị dự thảo Luật quy định rõ thời hạn phản hồi của Bộ Quốc phòng và Bộ Công an khi thẩm định sáng chế thuộc danh mục bí mật nhà nước.

Quang cảnh phiên thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Theo đại biểu, để tránh nguy cơ mất cơ hội bảo hộ quốc tế, khi nhiều nước quy định thời hạn nộp đơn chỉ 12 tháng, cơ quan liên quan cần trả lời trong 30 ngày, tối đa 60 ngày nếu phải xác minh. Đại biểu cũng nhấn mạnh sự cần thiết phải làm rõ tiêu chí bí mật nhà nước trong lĩnh vực sáng chế và thực hiện cơ chế phối hợp liên thông, trong đó Bộ Khoa học và Công nghệ là đầu mối, áp dụng nguyên tắc “im lặng là đồng ý”.

Một số ý kiến nêu rõ, Luật Sở hữu trí tuệ hiện hành chưa quy định quyền liên quan đối với cơ quan báo chí, trong khi báo chí đang bị khai thác dữ liệu, trích xuất nội dung ở quy mô lớn trên nền tảng số. Quyền của nhà báo được bảo vệ, nhưng cơ quan báo chí, đơn vị sản xuất và sở hữu thông tin lại chưa được đảm bảo một cơ chế pháp lý phù hợp.

Theo đại biểu, việc bổ sung quyền liên quan sẽ giúp cơ quan báo chí kiểm soát việc sao chép, lưu trữ, lập chỉ mục, hiển thị trích đoạn hoặc tổng hợp nội dung báo chí bởi bên thứ ba; đồng thời buộc các doanh nghiệp thu lợi từ nội dung báo chí phải chia sẻ doanh thu.

Nhiều quốc gia như Liên minh châu Âu, Úc, Canada… đã áp dụng quy định này với thời hạn bảo hộ 2 năm kể từ khi tác phẩm báo chí được công bố. Kinh nghiệm quốc tế cho thấy quy định này mang lại hiệu quả rõ rệt, giúp tăng nguồn thu và bảo vệ nền báo chí chuyên nghiệp.

Bên cạnh đó, đại biểu cũng quan tâm đến các vấn đề như cơ chế bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ đối với sản phẩm do AI tạo ra, quản lý và khai thác tài sản trí tuệ, cơ chế thế chấp và xử lý tài sản bảo đảm, chỉ dẫn địa lý (Điều 74)…

Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng tiếp thu, giải trình ý kiến của tại phiên thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Phát biểu giải trình, Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng khẳng định mục tiêu cốt lõi của lần sửa đổi Luật này là đưa kết quả nghiên cứu khoa học trở thành tài sản có thể giao dịch, định giá, mua bán, đưa vào báo cáo tài chính và làm tài sản bảo đảm. Sở hữu trí tuệ phải là công cụ cạnh tranh chiến lược của doanh nghiệp và quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh chuyển đổi số và AI.

Về cải cách TTHC, Bộ trưởng cho biết sẽ triển khai chuyển đổi số toàn diện để rút ngắn thời gian thẩm định nội dung sáng chế từ 18 tháng xuống còn 12 tháng, đồng thời áp dụng cơ chế thẩm định nhanh trong 3 tháng. Bộ sẽ xử lý toàn bộ hơn 100.000 hồ sơ tồn đọng trong năm 2025…

Lan Anh (tổng hợp)