“6 rõ” và “7 rõ” trong phân cấp, phân quyền

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhiều lần nhấn mạnh về tầm quan trọng của việc phân cấp, phân quyền. Bài học từ nhiều vụ việc cán bộ bị xử lý, kỷ luật, thậm chí xử lý hình sự, cho thấy nguyên nhân không nhỏ đến từ việc cấp trên "ôm" quá nhiều việc cụ thể mà không phân cấp, phân quyền cho cấp dưới.

Năm 2025, Chính phủ thể hiện quyết tâm cơ bản hoàn thành việc tháo gỡ những "điểm nghẽn" do các quy định pháp luật gây ra. Quan điểm chỉ đạo xuyên suốt là đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, phân định thẩm quyền gắn với tổ chức chính quyền địa phương hai cấp. Tinh thần này thêm một lần nữa được nhấn mạnh và khẳng định tại Phiên họp Chính phủ chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 5/2025, được tổ chức vừa qua.

Vai trò kiến tạo của các bộ, ngành Trung ương

Cùng với việc phân cấp, phân quyền cho địa phương, các bộ, ngành, cơ quan ở Trung ương sẽ giữ vai trò kiến tạo. Trọng tâm là tập trung thực hiện 6 nhóm nhiệm vụ quản lý nhà nước: Xây dựng chiến lược, quy hoạch, kế hoạch; Xây dựng thể chế, pháp luật để quản lý và kiến tạo phát triển; Xây dựng cơ chế, chính sách huy động nguồn lực để phát triển ngành, lĩnh vực nhanh và bền vững; Thiết kế công cụ để kiểm tra, giám sát, kiểm soát quyền lực; Đánh giá, tổng kết thực tiễn, đúc rút kinh nghiệm, xây dựng lý luận, nhân rộng các mô hình hay, cách làm tốt và tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc; Thực hiện công tác thi đua khen thưởng, xử lý kỷ luật kịp thời, chính xác, công bằng, hợp lý, hiệu quả.

Lực lượng công an hướng dẫn công dân cách tra cứu thông tin thủ tục hành chính. Ảnh: Đỗ Lan

Thủ tướng Chính phủ cũng lưu ý phải quy định rõ cơ quan chịu trách nhiệm chính trong từng lĩnh vực quản lý và phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, tránh trùng chéo hoặc khoảng trống pháp lý. Các bộ, ngành Trung ương thiết kế quy định, chính sách, tiêu chuẩn, quy chuẩn và tăng cường giám sát, kiểm tra; trên phạm vi cả nước thì cấp bộ kiểm tra, ở cấp tỉnh thì tỉnh làm, cấp cơ sở thì cơ sở làm.

Phân cấp, phân quyền mạnh cho cấp gần dân

Việc rà soát để phân cấp, phân quyền mạnh hơn sẽ ưu tiên cấp nào sát thực tế hơn, gần dân, sát dân hơn, chỗ nào làm tốt nhất thì giao việc, cái gì người dân, doanh nghiệp làm tốt thì để người dân và doanh nghiệp làm.

Quá trình xây dựng, hoàn thiện pháp luật phải bảo đảm thể chế hóa đầy đủ chủ trương, đường lối, chính sách của Đảng và Nhà nước. Việc sửa đổi, bổ sung các luật được thực hiện theo tinh thần "6 rõ": những nội dung kế thừa, lược bỏ, vì sao; những nội dung sửa đổi, hoàn thiện, vì sao; những nội dung bổ sung, vì sao; những nội dung cắt giảm, đơn giản hóa thủ tục hành chính, vì sao; những nội dung phân cấp, phân quyền, cụ thể là gì, cho ai, vì sao; những vấn đề còn ý kiến khác nhau và những vấn đề khác cần báo cáo Thường trực Chính phủ, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ xem xét, chỉ đạo.

Người dân được hướng dẫn các thủ tục làm lý lịch tư pháp.

Việc xây dựng các luật mới, thực hiện trên tinh thần "7 rõ": đường lối, chính sách của Đảng được cụ thể hóa như thế nào; những vấn đề thực tiễn pháp luật chưa quy định là gì; những vấn đề gì pháp luật đã quy định nhưng chưa phù hợp; những nội dung vướng mắc cần tháo gỡ là gì; việc đơn giản hóa, cắt giảm thủ tục hành chính như thế nào; việc phân cấp, phân quyền như thế nào; các vấn đề còn ý kiến khác nhau cần báo cáo Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.

Đổi mới tư duy và khơi thông mọi nguồn lực

Thủ tướng Chính phủ yêu cầu tiếp tục đổi mới căn bản tư duy xây dựng pháp luật theo hướng vừa bảo đảm yêu cầu quản lý nhà nước, vừa khuyến khích sáng tạo, giải phóng toàn bộ sức sản xuất, khơi thông mọi nguồn lực phát triển. Luôn lấy người dân, doanh nghiệp làm trung tâm, chuyển từ tư duy "quản lý" sang "phục vụ", từ bị động sang chủ động, linh hoạt kiến tạo sự phát triển. Cải cách triệt để, cắt giảm tối đa thủ tục hành chính rườm rà, gây phiền hà cho người dân và doanh nghiệp.

Đẩy mạnh phân cấp, phân quyền phải đi đôi với phân bổ nguồn lực, nâng cao năng lực thực thi của địa phương theo tinh thần "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm", xóa bỏ cơ chế "xin - cho" và tư duy "không biết mà vẫn quản, không quản được thì cấm".

Xây dựng pháp luật phải đi trước một bước, tăng cường tính dự báo, phù hợp với thực tiễn, giải quyết hiệu quả, kịp thời những vấn đề thực tiễn đặt ra và yêu cầu của sự phát triển nhanh chóng. Các quy định của luật phải mang tính ổn định, khả thi cao, giá trị lâu dài, bền vững.

Tập trung rà soát các quy định pháp luật hiện hành để đề xuất một luật sửa nhiều luật nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật, bảo đảm thông suốt, hiệu quả, không để khoảng trống pháp lý, xử lý kịp thời các vấn đề phát sinh trong thực tiễn.

Phát huy hơn nữa tinh thần trách nhiệm và tập trung ưu tiên mọi nguồn lực trong xây dựng và hoàn thiện thể chế nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước và bảo đảm tính nhân đạo, nhân văn của Nhà nước ta trong việc thực thi các chính sách pháp luật. Ưu tiên nguồn lực và có chế độ, chính sách đặc thù, vượt trội cho công tác xây dựng và thi hành pháp luật, đặc biệt là đội ngũ nhân lực trực tiếp, thường xuyên thực hiện các nhiệm vụ này. Tận dụng tiến bộ khoa học công nghệ, chuyển đổi số, các công cụ trợ lý ảo, cơ sở dữ liệu trong xây dựng, thi hành pháp luật…

Đàm Thuần