Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV

Tuyển dụng, điều động giáo viên phải tập trung, minh bạch, đảm bảo cạnh tranh công bằng

Trong khuôn khổ chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, chiều 20/11, thảo luận về dự thảo Nghị quyết quy định một số cơ chế, chính sách đặc thù để thực hiện Nghị quyết số 71-NQ/TW ngày 22/8/2025 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo, nhiều đại biểu tập trung làm rõ tính khả thi của ba nhóm chính sách then chốt liên quan trực tiếp đến đội ngũ nhà giáo.

Góp ý về cơ chế nhân lực, đại biểu cho rằng việc phân cấp mạnh xuống cấp huyện, thậm chí cấp xã trong tuyển dụng giáo viên thời gian qua đã bộc lộ nhiều bất cập: có nơi thừa, nơi thiếu giáo viên; chất lượng tuyển dụng không đồng đều; thậm chí phát sinh tiêu cực do thiếu giám sát chuyên môn.

Đại biểu đề nghị công tác tuyển dụng giáo viên phải được tổ chức tập trung ở cấp tỉnh, do Sở GD-ĐT chủ trì, gắn với một kỳ thi thống nhất, công khai, minh bạch để “đảm bảo cạnh tranh công bằng và nâng chất lượng đội ngũ”.

Nhấn mạnh công tác tuyển dụng phải gắn với trách nhiệm giải trình và minh bạch dữ liệu, đại biểu cho rằng, mọi thông tin về vị trí việc làm, số lượng tuyển mới, số giáo viên dôi dư hay thiếu hụt cần được cập nhật trên hệ thống số hóa của ngành. Điều này không chỉ giúp cơ quan quản lý kiểm soát tốt hơn mà còn tạo điều kiện để việc điều động, thuyên chuyển giáo viên diễn ra linh hoạt, hiệu quả, tránh tình trạng “nơi thiếu, nơi thừa” kéo dài nhiều năm.

Quang cảnh phiên thảo luận tại hội trường. Ảnh: quochoi.vn

Bên cạnh đó cơ chế tuyển dụng phải gắn chặt với quy hoạch đào tạo sư phạm. Theo đại biểu, thực tế hiện nay, việc đào tạo chưa gắn với nhu cầu nhân lực, dẫn tới nghịch lý: nhiều trường sư phạm khó tuyển sinh trong khi địa phương vẫn thiếu giáo viên. Do đó, nghị quyết cần thiết kế cơ chế đồng bộ từ khâu tuyển dụng - sử dụng - đào tạo, bồi dưỡng lại.

Liên quan đến chính sách phụ cấp, đãi ngộ đối với đội ngũ nhà giáo và nhân viên trường học, niều ý kiến cho rằng đây là cấu phần quan trọng không kém các giải pháp về chương trình, sách giáo khoa, bởi “mọi đổi mới chỉ bền vững khi giáo viên được bảo đảm đời sống, yên tâm cống hiến”.

Các đại biểu chỉ rõ một bất cập lớn của dự thảo: quy định mức phụ cấp 30% cho nhân viên trường học áp dụng chung trên toàn quốc là chưa hợp lý, vì không tính đến chênh lệch vùng miền. Nhân viên làm việc ở vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn phải đối mặt điều kiện sống và làm việc khắc nghiệt hơn rất nhiều, nhưng mức phụ cấp lại không khác so với những người làm việc tại đô thị.

Đại biểu đề nghị chính sách ưu đãi với nhà giáo phải gắn với chiến lược đào tạo, sử dụng đội ngũ, nhất là giáo viên sư phạm trọng điểm; trong đó cần quan tâm đầu tư cho chương trình đào tạo giáo viên chất lượng cao, miễn học phí, hỗ trợ ký túc xá và bảo đảm việc làm sau tốt nghiệp. Đây là giải pháp căn cơ để nâng vị thế người thầy - chủ thể trung tâm được xác định trong Nghị quyết 71.

Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn giải trình, thông tin thêm một số vấn đề đại biểu quan tâm. Ảnh: quochoi.vn

Cùng với đó, một số ý kiến lưu ý cần đánh giá kỹ khả năng cân đối ngân sách khi thiết kế chính sách: “Không thể xây dựng chính sách mà không gắn với sức chịu đựng của ngân sách địa phương”. Nếu các chế độ, chính sách vượt trội nhưng không được dự trù nguồn lực tương ứng, nguy cơ lớn là nghị quyết khó đi vào cuộc sống.

Nhiều đại biểu đề nghị các chính sách phụ cấp, ưu đãi nghề phải được thiết kế với lộ trình cụ thể, tiêu chí rõ ràng, vừa tạo được động lực thực sự cho đội ngũ giáo viên, vừa tránh chồng chéo, mâu thuẫn với chính sách đã áp dụng cho các ngành nghề khác như y tế, văn hóa.

Bên cạnh cơ chế nhân lực và chính sách đãi ngộ, các đại biểu cũng tập trung thảo luận về lộ trình triển khai nghị quyết.

Các đại biểu lưu ý, nếu sau khi nghị quyết được thông qua mà thiếu các văn bản hướng dẫn cụ thể, đồng bộ, các địa phương sẽ lúng túng, không biết bắt đầu từ đâu, nhất là với những chính sách phức tạp như miễn sách giáo khoa, phụ cấp ưu đãi vùng khó, cơ chế tuyển dụng, điều động giáo viên hay tín dụng ưu đãi cho người học.

Vì vậy, đề nghị nghị quyết phải quy định rõ trách nhiệm của từng bộ, ngành trong việc soạn thảo, ban hành văn bản quy định chi tiết; đồng thời ấn định thời hạn ban hành nghị định, thông tư hướng dẫn thi hành, tránh tình trạng “ra nghị quyết nhưng chờ hướng dẫn quá lâu”. Nhiều ý kiến đề xuất, các văn bản hướng dẫn cần được ban hành trước ngày 1/1/2026 để địa phương có đủ thời gian chuẩn bị về ngân sách, nhân lực và tổ chức triển khai.

Một số đại biểu cũng cho rằng lộ trình triển khai phải gắn với cơ chế đánh giá tác động, giám sát thực hiện, nhất là đối với những nhiệm vụ trọng tâm như đào tạo sư phạm trọng điểm, đặt hàng đào tạo tiến sĩ, cải cách chương trình sách giáo khoa, chính sách đối với giáo viên vùng đặc biệt khó khăn…

Lan Anh (tổng hợp)