Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội khóa XV

Kịp thời tháo gỡ những “điểm nghẽn” do quy định của pháp luật

Chiều 20/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội xem xét tờ trình và báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật. 

Trình bày tờ trình dự thảo Nghị quyết, Bộ Trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh nêu rõ: Để tháo gỡ những khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, Chính phủ đã thực hiện đồng bộ nhiều giải pháp, tuy nhiên, chỉ giới hạn trong phạm vi thuộc thẩm quyền của Chính phủ, đối với các vướng mắc do quy định của luật, nghị quyết, pháp lệnh thì vẫn phải trình Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội theo quy định nên nhiều trường hợp còn chậm, chưa kịp thời.

Do vậy, việc xây dựng, trình Quốc hội ban hành Nghị quyết về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật là rất cần thiết để kịp thời tháo gỡ những “điểm nghẽn” do quy định của pháp luật kìm hãm, cản trở, gây ách tắc phát triển kinh tế - xã hội.

Bộ Trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày tờ trình. Ảnh: quochoi.vn

Việc ban hành Nghị quyết nhằm tạo cơ sở pháp lý để kịp thời xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật trong các lĩnh vực quan trọng, ưu tiên, cấp bách cần xử lý ngay để kịp thời khơi thông nguồn lực, thúc đẩy phát triển kinh tế, đưa pháp luật trở thành lợi thế cạnh tranh.

Đồng thời, thể chế hóa đầy đủ, kịp thời chủ trương của Đảng trong việc xử lý những khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật; xây dựng quy trình đặc biệt để xử lý ngay một số vướng mắc, bất cập trong các quy định tại các văn bản quy phạm pháp luật có tính cấp bách; bảo đảm kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong quá trình xử lý các khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

Về tiêu chí xác định khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, Bộ Trưởng Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết: Điều 2 dự thảo Nghị quyết quy định 3 tiêu chí, gồm: Quy định mâu thuẫn, chồng chéo trong cùng một văn bản quy phạm pháp luật hoặc giữa các văn bản quy phạm pháp luật.

Quy định của văn bản quy phạm pháp luật không rõ ràng, không hợp lý, không khả thi, gây khó khăn trong áp dụng, thực hiện pháp luật. Quy định của văn bản quy phạm pháp luật tạo gánh nặng chi phí tuân thủ; hạn chế việc đổi mới, sáng tạo, phát triển mô hình kinh doanh mới, khơi thông nguồn lực, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, hội nhập quốc tế.

Toàn cảnh phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Về nguyên tắc xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật: Điều 3 dự thảo Nghị quyết quy định 5 nguyên tắc khi xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật, định hướng cho quá trình sửa đổi, bổ sung hoặc ban hành văn bản quy phạm pháp luật để xử lý khó khăn, vướng mắc, bảo đảm chặt chẽ, tránh tùy tiện trong thực thi.

Trình bày báo cáo thẩm tra, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết: Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành sự cần thiết ban hành Nghị quyết với cơ sở chính trị, pháp lý, thực tiễn như được nêu trong tờ trình của Chính phủ.

Về tiêu chí xác định, nguyên tắc xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật (Điều 2 và Điều 3), Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành 3 tiêu chí xác định, 5 nguyên tắc xử lý khó khăn, vướng mắc quy định tại dự thảo Nghị quyết.

Bên cạnh đó, đề nghị nghiên cứu, bổ sung nguyên tắc “Bảo đảm tính hợp hiến, tính thống nhất của hệ thống pháp luật”, vì đây là nguyên tắc có ý nghĩa quan trọng trong việc kiểm soát chất lượng xây dựng, ban hành văn bản, bảo đảm để việc xử lý khó khăn, vướng mắc không làm phát sinh thêm mâu thuẫn, chồng chéo mới hoặc gây xung đột với các quy định khác của pháp luật.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra. Ảnh: quochoi.vn

Về phương án xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật (Điều 4), Ủy ban Pháp luật và Tư pháp tán thành giao Chính phủ ban hành nghị quyết quy phạm pháp luật để điều chỉnh một số quy định có liên quan tại luật, nghị quyết của Quốc hội do Chính phủ trình nhằm kịp thời tháo gỡ ngay những “điểm nghẽn”, tương tự như cơ chế xử lý đặc thù đã được quy định trong một số luật, nghị quyết của Quốc hội. 

Tuy nhiên, đề nghị nghiên cứu bổ sung điều kiện đối với nội dung Hiến pháp quy định phải được điều chỉnh bằng luật thì trước khi Chính phủ ban hành văn bản xử lý cần báo cáo xin ý kiến Ủy ban Thường vụ Quốc hội.

Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cũng cơ bản thống nhất với quy định giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết để điều chỉnh một số quy định có liên quan tại luật, nghị quyết của Quốc hội không do Chính phủ trình, vì cơ bản đây là những nội dung liên quan đến trách nhiệm của các cơ quan khác, như TAND tối cao, Viện KSND tối cao, Kiểm toán nhà nước, các cơ quan của Quốc hội…

Về quy trình xây dựng, ban hành văn bản quy phạm pháp luật để xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật (Điều 5), Ủy ban Pháp luật và Tư pháp cơ bản tán thành với quy định của dự thảo Nghị quyết về quy trình xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật theo hướng có sự phân tách giữa văn bản xử lý do Chính phủ ban hành (với việc hình thành cơ chế Hội đồng thẩm định độc lập) và văn bản xử lý do Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành (thực hiện theo trình tự, thủ tục rút gọn hoặc theo thủ tục đặc biệt). 

Bên cạnh đó, có ý kiến đề nghị, đối với trường hợp Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành văn bản xử lý khó khăn, vướng mắc thì nghiên cứu quy định cụ thể trong Nghị quyết này quy trình xây dựng, ban hành văn bản theo hướng rút gọn hơn, cả về thời hạn và quy trình các bước để đáp ứng yêu cầu kịp thời, bảo đảm rõ ràng, minh bạch, thuận lợi cho công tác tổ chức thực hiện.

Cũng trong phiên làm việc chiều này, Quốc hội thảo luận tại hội trường về chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Quy Nhơn – Pleiku; chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường vành đai 4 TP. Hồ Chí Minh; điều chỉnh chủ trương đầu tư Dự án đầu tư xây dựng đường bộ cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu giai đoạn 1; tiếp đó thảo luận ở tổ về dự thảo Nghị quyết về cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc do quy định của pháp luật.

Lan Anh (tổng hợp)