“Thuyền trưởng” của con tàu y tế dự phòng

Trong suốt chặng đường gần 30 năm cống hiến cho ngành y tế, Tiến sĩ, Thầy thuốc Nhân dân Viên Chinh Chiến, Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên đóng vai trò như người “thuyền trưởng” bản lĩnh, dẫn dắt con tàu y tế dự phòng vượt qua những “cơn sóng dữ” của các loại dịch bệnh.

Người đặt nền móng cho khoa học phòng dịch

Sinh ra trong một gia đình có truyền thống hiếu học, Tiến sĩ Viên Chinh Chiến sớm chọn con đường nghiên cứu, gắn bó với lĩnh vực y tế dự phòng và vắc xin. Từng là Phó Viện trưởng Viện Vắc xin và Sinh phẩm y tế (IVAC), ông đóng vai trò nòng cốt trong nhiều đề tài khoa học cấp nhà nước, cấp tỉnh, đặc biệt là nghiên cứu quy trình sản xuất bán thành phẩm vắc xin ho gà vô bào tinh khiết, và đánh giá sự tồn lưu kháng thể cúm A/H5N1. Đây là những công trình giúp Việt Nam làm chủ công nghệ sản xuất vắc xin, khẳng định vị thế quốc gia tự cường trong phòng, chống dịch bệnh.

Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên Viên Chinh Chiến (bìa phải) cùng Đoàn công tác của Bộ Y tế kiểm tra công tác phòng, chống bạch hầu tại địa bàn.

Chính từ những nền tảng khoa học ấy, năm 2020, khi Bộ Y tế điều động ông giữ cương vị Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên, cũng là thời điểm đất nước bước vào thời điểm căng thẳng nhất của đại dịch COVID - 19, Tiến sĩ Viên Chinh Chiến không chỉ là người quản lý, mà còn là nhà khoa học, người chỉ huy và người truyền cảm hứng cho tập thể cán bộ y tế toàn khu vực. Dưới sự chỉ đạo của ông, Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên trở thành điểm tựa chuyên môn cho các địa phương, chủ động xây dựng kịch bản ứng phó sớm, thành lập các đội đáp ứng nhanh, tổ chức xét nghiệm, truy vết, giám sát, hỗ trợ thiết bị và nhân lực cho các địa phương. Nhờ cách điều hành quyết liệt, khoa học và nhân văn, khu vực Tây Nguyên đã không “vỡ trận” trong đại dịch, tỷ lệ tử vong do COVID-19 thấp nhất cả nước, chỉ 0,1%.

Trước đó, ông cũng là người chỉ huy chiến dịch tiêm chủng bạch hầu lịch sử cho hơn 4 triệu người dân, giúp khu vực vốn nhiều năm là “điểm nóng” của bệnh bạch hầu đã được khống chế hoàn toàn từ năm 2021 đến nay.

"Thuyền trưởng” Viên Chinh Chiến còn mạnh dạn triển khai nhiều mô hình y tế lồng ghép đầu tiên tại Việt Nam, như: mô hình tiêm chủng bệnh không lây nhiễm (do WHO hỗ trợ), giúp hàng ngàn người dân được sàng lọc, phát hiện sớm tăng huyết áp và đái tháo đường trong khi đi tiêm chủng; mô hình tiêm chủng dinh dưỡng (do UNICEF hỗ trợ), giúp phát hiện và can thiệp sớm trẻ suy dinh dưỡng cấp tính ở vùng sâu, vùng xa. Hai mô hình này được các tổ chức quốc tế đánh giá cao, coi là hướng đi đột phá của y tế dự phòng Việt Nam, đang được khuyến nghị mở rộng ra toàn quốc.

Nhà khoa học của thực tiễn

Trong suốt những năm tháng lao động và cống hiến, trong vai trò nhà nghiên cứu, Tiến sĩ Viên Chinh Chiến đã chủ trì hoặc tham gia hàng loạt đề tài khoa học mang tính ứng dụng cao. Điển hình như đề tài: Nghiên cứu tác động của vắc xin Td (vắc xin phối hợp để phòng bệnh uốn ván và bạch hầu) đối với bệnh nhân COVID - 19, chỉ ra rằng vắc xin Td có thể giúp giảm nặng và tử vong gần tương đương vắc xin COVID - 19, một phát hiện mang giá trị chiến lược trong ứng phó đại dịch tương lai. Đề tài về tính chất nước khoáng tại Đắk Nông, chứng minh hiệu quả hỗ trợ điều trị bệnh viêm da và viêm khớp, mở hướng phát triển du lịch - y học cộng đồng. Ngoài ra, các nghiên cứu về quản lý thiết bị xét nghiệm, nâng cao an toàn vệ sinh lao động của ông đều được nghiệm thu xuất sắc và áp dụng hiệu quả.

Không chỉ nghiên cứu, ông còn xây dựng quy trình quản lý khoa học - công nghệ của viện cập nhật theo tiêu chuẩn quốc gia; thiết lập hệ thống cảnh giác dược đạt chuẩn quốc tế.

Phó Bí thư Tỉnh ủy Huỳnh Thị Chiến Hòa tặng hoa chúc mừng Viện trưởng Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên Viên Chinh Chiến vinh dự được nhận Huân chương Lao động hạng Ba.

Dưới sự dẫn dắt của ông, Viện Vệ sinh dịch tễ Tây Nguyên đã thiết lập quan hệ hợp tác quốc tế bền vững với WHO, UNICEF, US CDC, JICA, thu hút gần 43 tỷ đồng hỗ trợ trong 5 năm qua. Ông luôn đề cao tinh thần minh bạch, dân chủ, gắn kết tập thể, khơi dậy niềm tự hào của người làm y tế dự phòng.

Từ phòng thí nghiệm vắc xin đến tuyến đầu phòng, chống dịch, Tiến sĩ, Thầy thuốc Nhân dân Viên Chinh Chiến vẫn giữ cho mình một triết lý giản dị: “Khoa học phải phục vụ con người và mỗi người làm y tế dự phòng là một chiến sĩ, luôn chiến đấu để bảo vệ sự sống, bảo vệ sức khỏe nhân dân”.

Ghi nhận những đóng góp bền bỉ, tận tâm và đầy trách nhiệm của Tiến sĩ, Thầy thuốc Nhân dân Viên Chinh Chiến đối với sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe nhân dân, mới đây, Chủ tịch nước đã ký Quyết định trao tặng Huân chương Lao động hạng Ba cho ông.

Hồng Chuyên