Làm mới hành trang nghề nghiệp trong thời báo chí số

Song hành với sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ số, báo chí đang bước vào một giai đoạn chuyển mình toàn diện: từ báo in sang báo điện tử, từ nội dung văn bản đơn thuần sang các hình thức truyền thông đa phương tiện.

Môi trường báo chí số mở ra nhiều cơ hội để lan tỏa thông tin nhanh hơn, sâu hơn, nhưng đồng thời cũng đặt ra không ít thách thức về tính chính xác, tốc độ và kỹ năng tác nghiệp.

Khi công nghệ số không còn là xu hướng mà đã trở thành thực tại, người làm báo không thể tiếp tục bước đi với hành trang cũ. Báo chí hôm nay không chỉ là chuyện cầm bút, mà còn là câu chuyện của máy móc, thuật toán, nền tảng số và tương tác thời gian thực.

Phóng viên tác nghiệp tại Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột lần thứ 9, năm 2025.

Trong dòng chảy đó, người làm báo đứng trước yêu cầu phải chủ động chuẩn bị cho mình một hành trang mới, không chỉ là kỹ năng nghề nghiệp, mà còn là tư duy làm báo phù hợp với thời đại. Việc làm mới mình không đơn thuần là cập nhật công cụ hay công nghệ, mà là một quá trình thích nghi có chọn lọc, để vừa bắt nhịp với sự vận động của báo chí số, vừa giữ vững bản sắc nghề nghiệp, bản lĩnh chính trị và đạo đức người cầm bút trong một thế giới thông tin đầy biến động.

Tôi nhớ lại thời điểm mình cùng một số đồng nghiệp được phân công tham gia Tổ Báo điện tử vào thời điểm tòa soạn vừa bắt đầu “chạm ngõ” làm báo điện tử. Khi ấy, bài báo không chỉ đăng trên báo in mà còn đưa lên mạng; deadline không tính theo ngày mà tính từng giờ, từng phút. Chúng tôi - những phóng viên quen viết cho các thể loại báo in đã phải học lại từng thao tác mới, từng khái niệm mới để tiếp tục đồng hành với nghề bước chặng đường xa.

Khi ấy, mỗi tin, bài không chỉ cần đúng, nhanh, mà còn phải định dạng được trên các nền tảng số khác nhau, tối ưu trên cả điện thoại và mạng xã hội, có tiêu đề hấp dẫn nhưng không giật gân, có hình ảnh bắt mắt mà vẫn chuẩn mực. Người làm báo không chỉ viết, mà còn phải biết quay, dựng, ghi âm, chèn link, gắn thẻ; rồi sau này là ứng dụng các công cụ AI… những kỹ năng tưởng chừng chỉ dành cho người chuyên làm kỹ thuật, giờ lại trở thành hành trang bắt buộc của người làm báo hiện đại.

Không ít đồng nghiệp lớn tuổi, từng cầm máy ảnh cơ đi khắp buôn làng, giờ tranh thủ học cắt ghép video trên điện thoại; có những người tóc đã điểm sương mai vẫn ngồi cùng phóng viên trẻ để tìm hiểu về ứng dụng AI trong tác nghiệp báo chí. Và tôi hiểu, giữ được “lửa nghề” không chỉ cần lòng say mê, yêu nghề, mà còn cần sự khiêm tốn học hỏi và làm mới mình.

Phóng viên các đơn vị báo chí tác nghiệp tại một sự kiện của tỉnh. Ảnh: Quang Khải

Giữa thời đại của view, của lượt like và lượng thông tin ngồn ngộn giữa thật - giả, người làm báo càng cần giữ cho mình một điểm tựa: sự thật, nhân văn, khách quan và chuẩn mực nghề nghiệp. Làm mới hành trang nghề nghiệp không có nghĩa là chạy theo thị hiếu tức thời; công nghệ có thể giúp tin tức được truyền tải nhanh hơn, rộng khắp hơn, nhưng chỉ bản lĩnh nghề nghiệp mới khiến thông tin ấy có giá trị và ở lại lâu hơn trong lòng công chúng.

100 năm Ngày Báo chí Cách mạng Việt Nam, một hành trình dài, tiếp nối của bao thế hệ làm báo và được vẽ nên không chỉ bằng mực in mà còn bằng mồ hôi, trí tuệ, niềm tin và cả hy sinh anh dũng. Trong bối cảnh hiện nay, hành trình ấy vẫn đang được tiếp nối bằng những người làm báo mang trên vai hành trang mới, với yêu cầu mới: Làm báo trong thời đại số hóa và vẫn giữ được phẩm giá, tinh thần của một nghề cao quý là trung thực, trách nhiệm, dấn thân.

Lan Anh