Để điệu then, đàn tính mãi ngân vang

Từ tỉnh Cao Bằng và số ít ở Sơn La di cư vào từ những năm 1985, cộng đồng đồng bào Tày, Nùng ở phường Cư Bao không chỉ mang theo ước mơ về một cuộc sống mới no đủ mà còn có cả những di sản văn hóa truyền thống của cha ông gìn giữ từ bao đời.

Nơi quê hương mới, họ lại rủ nhau tìm về điệu then, đàn tính vừa để vơi nỗi nhớ quê canh cánh vừa không để mai một nét văn hóa truyền thống của dân tộc mình.

Vì thế, Câu lạc bộ (CLB) Hát Then phường Cư Bao ra đời không chỉ là một tổ chức văn nghệ quần chúng mà còn là một "ngôi nhà tinh thần" của cộng đồng người Tày, Nùng nơi đây.

“Chúng tôi rời quê hương đến sinh sống lập nghiệp ở phường Cư Bao, chủ yếu là ở các buôn Pon 1 và 2, buôn Quắn, buôn Dút, tổ dân phố Chà Là đã 40 năm.

Những năm đầu, cuộc sống còn khó khăn, mọi người lo làm kinh tế nên ai nhớ quê thì lại âm thầm ngân nga điệu hát Then để vơi nỗi nhớ, nỗi nhọc nhằn. Về sau cuộc sống dần ổn định, kinh tế khá giả hơn thì chúng tôi rủ nhau thành lập CLB Hát Then để quy tụ những người có chung niềm đam mê hát then, đàn tính.

Ban đầu việc thành lập chủ yếu để anh chị em có sân chơi, là nơi giao lưu mỗi buổi tối sau giờ làm việc nhưng dần dần sự đam mê đã thôi thúc chúng tôi càng hăng say luyện tập để tham gia biểu diễn ở các chương trình, lễ hội trong và ngoài địa phương”, bà Nông Thị Khoành, một thành viên lớn tuổi (70 tuổi) của CLB chia sẻ.

Câu lạc bộ Hát Then biểu diễn tại một hoạt động do địa phương tổ chức.

Những ngày mới thành lập, CLB chỉ có vài thành viên tham gia, người biết hát, biết đàn tập cho người chưa biết. Để lời ca, tiếng đàn được ngân vang, ngọt ngào và sâu lắng, mỗi thành viên lại tự mày mò, tìm hiểu những bài dạy hát, dạy đàn trên các trang mạng xã hội. Cứ thế, qua năm tháng, CLB đã phát triển lên 20 thành viên chính thức. “Mỗi lần tiếng đàn tính cất lên, lời then ngân nga, tôi như thấy lại hình ảnh thân thuộc của quê hương Cao Bằng. Ở vùng đất mới, được cùng bà con hát, được truyền dạy cho con cháu cái hồn dân tộc mình không chỉ là niềm vui mà còn là niềm tự hào vì đã lưu giữ được nét văn hóa đặc sắc của dân tộc mình”, bà Nông Thị Hai, Chủ nhiệm CLB Hát Then tâm sự.

Ngày 12/12/2009, Di sản “Thực hành then của người Tày, Nùng, Thái Việt Nam” (trong đó có nghi lễ then của người Tày Cao Bằng) được UNESCO ghi danh vào danh sách di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại. Hành trình gìn giữ văn hóa truyền thống chưa bao giờ là dễ dàng.

Đứng trước sức ép của cuộc sống hiện đại, của những loại hình giải trí mới, việc duy trì niềm đam mê và thu hút thế hệ trẻ đến với hát then, đàn tính là một thách thức lớn. Thế nhưng, với sự nỗ lực và say mê, các thành viên trong CLB vẫn kiên trì thắp sáng ngọn lửa di sản.

Họ tổ chức sinh hoạt định kỳ, kiên trì tìm tòi truyền dạy các làn điệu then cổ gắn liền với nghi lễ tâm linh, cầu an, cầu mùa, đến các bài then mới ca ngợi Đảng, Bác Hồ, tình yêu quê hương đất nước, và cuộc sống ấm no trên vùng đất mới.

Chủ tịch UBND phường Cư Bao Y Cing Mlô trao đổi, động viên tinh thần các thành viên trong Câu lạc bộ.

Không có giáo trình cầu kỳ, cứ mỗi khi rảnh rỗi hay nhớ tiếng đàn, điệu hát, các thành viên trong CLB lại quây quần bên nhau cùng tập luyện. Mỗi người sẵn sàng bỏ ra vài triệu đồng để mua một cây đàn tính với âm sắc chuẩn từng thanh, từng dây và trang phục truyền thống để dành cho những lúc đi biểu diễn, tham gia các hội thi. Những khi không đi biểu diễn, họ lại tỉ mỉ uốn nắn cách gảy đàn, cách luyến láy khi hát, giải thích ý nghĩa sâu sắc của từng lời then cho thế hệ trẻ ở địa phương.

“Điều đáng mừng là nhiều thanh thiếu niên dù sinh ra và lớn lên ở Đắk Lắk vẫn quan tâm và say mê với di sản cha ông. Các cháu không chỉ học cách hát, cách đàn mà còn chủ động tìm hiểu về trang phục truyền thống, về phong tục tập quán của dân tộc mình. Sự tham gia của thế hệ trẻ là minh chứng rõ ràng nhất cho sức sống bền bỉ của văn hóa Tày, Nùng”, bà Hai chia sẻ thêm.

Theo Chủ tịch UBND phường Cư Bao Y Cing Mlô, CLB Hát Then là một trong những đơn vị tham gia tích cực và được đánh giá cao về chất lượng nghệ thuật, đặc biệt là trong việc phục dựng và trình diễn các làn điệu then cổ. Điều này không chỉ là niềm tự hào của địa phương mà còn là một minh chứng cho việc bà con dân tộc Tày, Nùng đã nỗ lực bảo tồn và phát huy di sản văn hóa phi vật thể của nhân loại.

Thúy Hồng