Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV:

Kiến tạo giá trị phát triển hài hòa giữa con người và thiên nhiên

Chiều 28/10, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, dưới sự điều hành của Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, các đại biểu thảo luận ở hội trường về Báo cáo của Đoàn giám sát và dự thảo Nghị quyết về kết quả giám sát chuyên đề “việc thực hiện chính sách, pháp luật về bảo vệ môi trường kể từ khi Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 có hiệu lực thi hành”.

Đóng góp ý kiến thảo luận, các đại biểu thống nhất cao với báo cáo giám sát, đánh giá nỗ lực của Chính phủ, các bộ, ngành và địa phương trong tổ chức thực thi, đồng thời chỉ rõ nhiều tồn tại cần khắc phục để công tác bảo vệ môi trường thực sự trở thành động lực của phát triển bền vững.

Nhiều đại biểu Quốc hội bày tỏ quan tâm đến chất lượng công tác thẩm định, đánh giá tác động môi trường và cấp giấy phép môi trường - những công cụ quan trọng bảo đảm cân bằng giữa phát triển kinh tế và bảo vệ tài nguyên.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan điều hành phiên thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Theo đại biểu, quy trình thẩm định đánh giá tác động môi trường hiện còn kéo dài, phải điều chỉnh nhiều lần do thiếu thông tin kỹ thuật, công nghệ tại thời điểm thẩm định; một số thủ tục vẫn mang tính thủ công, chưa đáp ứng yêu cầu số hóa, dẫn đến chậm tiến độ và tăng chi phí cho doanh nghiệp.

Đại biểu đề nghị hoàn thiện quy trình đánh giá tác động môi trường theo hướng đảm bảo đầy đủ thông tin kỹ thuật, công nghệ trước khi thẩm định; bổ sung cơ chế thẩm định rút gọn, trực tuyến toàn trình đối với các dự án ít rủi ro; đồng thời phân định rõ thẩm quyền cấp phép giữa Bộ và địa phương để tránh chồng chéo.

Ngoài ra, cần xác định rõ phạm vi, đối tượng phải thực hiện đánh giá tác động môi trường, xem xét miễn hoặc đơn giản hóa nghĩa vụ vận hành thử nghiệm đối với các cơ sở đã ổn định, không thay đổi công nghệ, giúp giảm chi phí và phù hợp thực tế sản xuất.

Chỉ ra khoảng cách giữa báo cáo đánh giá tác động môi trường “trên giấy” và hiệu quả thực hiện ngoài thực tế, đặc biệt tại các dự án hạ tầng quy mô lớn, đại biểu nêu rõ: Thực tế ở nhiều vùng cho thấy các dự án giao thông, đô thị hóa, khai thác cát hay lấn biển đã tác động tiêu cực đến cân bằng sinh thái, làm gia tăng ngập úng, sụt lún, sạt lở.

Từ đó, đại biểu đề xuất bổ sung yêu cầu đánh giá liên vùng, liên khu vực đối với dự án hạ tầng quy mô lớn; coi đánh giá tác động môi trường không chỉ là thủ tục hành chính mà là công cụ dự báo chiến lược, góp phần đảm bảo phát triển an toàn, thích ứng biến đổi khí hậu.

Đại biểu cũng kiến nghị bổ sung tiêu chí đánh giá tác động thủy văn, xâm nhập mặn cho các dự án tại đồng bằng sông Cửu Long; rà soát việc khai thác, sử dụng cát biển và khuyến khích áp dụng vật liệu thay thế, công nghệ tiết kiệm tài nguyên, giảm san lấp quy mô lớn.

Đại biểu tham dự phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Liên quan đến khung pháp lý về giấy phép môi trường, theo đại biểu, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã cải cách khi tích hợp nhiều loại giấy phép, nhưng thực tiễn vẫn còn bất cập trong hồ sơ, biểu mẫu và thẩm quyền.

Một số quy định tại Nghị định 08/2022/NĐ-CP và Nghị định 05/2025/NĐ-CP (sửa đổi, bổ sung) chưa thực sự tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp; hồ sơ cấp phép còn trùng lặp với đánh giá tác động môi trường, thời gian cấp phép kéo dài, trong khi tiêu chí xác định đối tượng phải cấp phép chưa thống nhất giữa các địa phương.

Đại biểu đề nghị rà soát, sửa đổi, hoàn thiện khung pháp lý về cấp giấy phép môi trường theo hướng đồng bộ, rõ ràng và rút gọn quy trình; chuyển mạnh từ tiền kiểm sang hậu kiểm; xác định đúng đối tượng có nguy cơ gây ô nhiễm cao để tập trung kiểm soát. Không nên quy định quá rộng mà chỉ nên cấp phép đối với các dự án xả thải quy mô lớn hoặc có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường đáng kể.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan phát biểu kết luận phiên thảo luận. Ảnh: quochoi.vn

Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan ghi nhận 42 lượt đại biểu phát biểu, 1 lượt tranh luận và phần giải trình của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Đức Thắng.

Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan nhấn mạnh, Đảng và Nhà nước luôn xác định bảo vệ môi trường là trụ cột của phát triển bền vững, là trách nhiệm và bổn phận gìn giữ nguồn vốn tự nhiên gắn kết chặt chẽ trong không gian phát triển mới. Nếu trước đây công tác bảo vệ môi trường chủ yếu là ngăn ngừa, xử lý ô nhiễm thì nay yêu cầu đặt ra là kiến tạo các giá trị phát triển mới dựa trên sự hài hòa giữa con người và thiên nhiên.

“Bảo vệ môi trường cần tư duy hệ thống và hành động hệ thống. Bảo vệ môi trường không chỉ là chuyện riêng của Nhà nước mà phải là chuyện của mọi người dân. Bảo vệ môi trường cần bén rễ trong nhận thức và văn hóa ứng xử thường ngày của mỗi công dân. Mỗi chúng ta không chỉ chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường mà còn đang bảo vệ chính mình, đang gìn giữ và tạo dựng môi trường sống cho gia đình, cho người thân, cộng đồng và hơn hết là tương lai của các thế hệ mai sau”, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh.

Từ kết quả thảo luận, Quốc hội đề nghị Chính phủ tiếp tục chỉ đạo hoàn thiện hệ thống văn bản hướng dẫn thi hành Luật Bảo vệ môi trường, đảm bảo thống nhất, khả thi; đẩy mạnh tuyên truyền, nâng cao ý thức của người dân, doanh nghiệp trong thực thi pháp luật môi trường…

Lan Anh (tổng hợp)