Tìm hiểu về bầu cử đại biểu Quốc hội và bầu cử đại biểu HĐND các cấp (Kỳ 5)

Câu 14. Đơn vị bầu cử là gì? Có bao nhiêu loại đơn vị bầu cử trong cuộc bầu cử đại biểu Quốc hội (ĐBQH) và bầu cử đại biểu HĐND các cấp?

Các cuộc bầu cử phải được tiến hành theo các đơn vị bầu cử. Đơn vị bầu cử là khái niệm chỉ một phạm vi địa lý hành chính tương ứng với một lượng dân cư nhất định để bầu một số lượng ĐBQH hay đại biểu HĐND xác định.

Theo quy định tại Điều 10 của Luật Bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND thì có các loại đơn vị bầu cử sau đây:

- Đơn vị bầu cử ĐBQH. Theo đó, tỉnh, thành phố được chia thành các đơn vị bầu cử ĐBQH.

- Đơn vị bầu cử đại biểu HĐND cấp tỉnh. Theo đó, tỉnh, thành phố được chia thành các đơn vị bầu cử đại biểu HĐND cấp tỉnh.

- Đơn vị bầu cử đại biểu HĐND cấp xã. Theo đó, xã, phường, đặc khu được chia thành các đơn vị bầu cử đại biểu HĐND cấp xã.

Việc phân chia đơn vị bầu cử được hướng dẫn tại Thông tư số 21/2025/TT-BNV ngày 12/10/2025 của Bộ Nội vụ.

Câu 15. Việc ấn định số đơn vị bầu cử, danh sách các đơn vị bầu cử được tiến hành như thế nào?

Đối với bầu cử ĐBQH: Theo quy định tại khoản 2 Điều 10 của Luật Bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND thì tỉnh, thành phố được chia thành các đơn vị bầu cử ĐBQH. Số đơn vị bầu cử, danh sách các đơn vị bầu cử và số ượng ĐBQH được bầu ở mỗi đơn vị bầu cử ĐBQH được tính căn cứ theo số dân, do Hội đồng bầu cử quốc gia ấn định theo đề nghị của Ủy ban bầu cử ở tỉnh, thành phố và được công bố chậm nhất là ngày 25 tháng 12 năm 2025 (80 ngày trước ngày bầu cử).

Đối với bầu cử đại biểu HĐND: Theo quy định tại khoản 3 Điều 10 của Luật Bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND thì số đơn vị bầu cử đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp xã, danh sách các đơn vị bầu cử và số lượng đại biểu được bầu ở mỗi đơn vị bầu cử do Ủy ban bầu cử ở cấp đó ấn định theo đề nghị của UBND cùng cấp và được công bố chậm nhất là ngày 25 tháng 12 năm 2025 (80 ngày trước ngày bầu cử).

Câu 16. Số đại biểu được bầu ở mỗi đơn vị bầu cử ĐBQH, đơn vị bầu cử đại biểu HĐND được quy định như thế nào?

Tại khoản 4 Điều 10 của Luật Bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND quy định:

- Mỗi đơn vị bầu cử ĐBQH được bầu không quá 03 đại biểu.

- Mỗi đơn vị bầu cử đại biểu HĐND được bầu không quá 05 đại biểu.

Câu 17. Ban bầu cử ĐBQH được thành lập như thế nào?

Ban bầu cử ĐBQH được thành lập ở mỗi đơn vị bầu cử ĐBQH để trực tiếp phụ trách công tác bầu cử ĐBQH khóa XVI tại đơn vị bầu cử đó.

Chậm nhất là ngày 04 tháng 01 năm 2026 (70 ngày trước ngày bầu cử), UBND cấp tỉnh sau khi thống nhất với Thường trực HĐND và Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp phải ra quyết định thành lập ở mỗi đơn vị bầu cử ĐBQH một Ban bầu cử ĐBQH.

Ban bầu cử ĐBQH có từ 9 đến 17 thành viên gồm Trưởng ban, các Phó Trưởng ban, Thư ký và các Ủy viên là đại diện Thường trực HĐND, UBND, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp và một số cơ quan, tổ chức hữu quan.

Danh sách Ban bầu cử ĐBQH phải được gửi đến Ủy ban bầu cử ở tỉnh, thành phố và Thường trực HĐND, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp.

Câu 18. Ban bầu cử đại biểu HĐND cấp tỉnh, cấp xã được thành lập như thế nào?

Ban bầu cử đại biểu HĐND từng cấp (tỉnh, xã) được thành lập ở mỗi đơn vị bầu cử đại biểu HĐND của cấp tương ứng để trực tiếp phụ trách công tác bầu cử đại biểu HĐND nhiệm kỳ 2026 - 2031 tại đơn vị bầu cử đó.

Chậm nhất là ngày 04 tháng 01 năm 2026 (70 ngày trước ngày bầu cử), UBND ở cấp tỉnh, cấp xã sau khi thống nhất với Thường trực HĐND và Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp quyết định thành lập ở mỗi đơn vị bầu cử đại biểu HĐND cấp mình một Ban bầu cử đại biểu HĐND.

Ban bầu cử đại biểu HĐND cấp tỉnh có từ 11 đến 15 thành viên. Ban bầu cử đại biểu HĐND cấp xã có từ 9 đến 15 thành viên. Ban bầu cử gồm Trưởng ban, các Phó Trưởng ban, Thư ký và các Ủy viên là đại diện cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức xã hội. Ban bầu cử đại biểu HĐND cấp xã có thêm đại diện cử tri ở địa phương.

Danh sách Ban bầu cử đại biểu HĐND cấp nào thì phải được gửi đến Ủy ban bầu cử ở cấp tương ứng và Thường trực HĐND, Ban Thường trực Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cùng cấp với Ủy ban bầu cử đó nhằm bảo đảm thực hiện công tác chỉ đạo, tổ chức bầu cử và kiểm tra, giám sát hoạt động của các tổ chức phụ trách bầu cử ở địa phương.

(Còn nữa)