Cho mùa sầu riêng quả ngọt

Năm sào rẫy vườn của gia đình ông Phạm Hân ở xã Dray Bhăng trồng 55 cây sầu riêng xen canh cà phê, mít Thái, cau, tiêu… Vậy mà hai mùa thu hoạch sầu riêng gần nhất, gia đình ông Hân đã thu về hơn 1 tỷ đồng, tương đương 14 tấn quả.

Nhật ký cây trồng

Ngay sau vụ thu hoạch sầu riêng thắng lợi, vợ chồng ông Hân lại cắt lá, tỉa cành, làm cỏ, dùng thuốc MANCOZEB rửa vườn, vệ sinh cây. “Mỗi ngày làm một ít thì rẫy vườn sạch đẹp, rồi phun thuốc phòng trừ sâu bệnh, diệt rầy xanh, nhện đỏ; tiếp tới bón phân hữu cơ để cải tạo đất, bón N-P-K, ưu tiên đạm nhiều. Giai đoạn này quan trọng lắm, phải giúp cây hồi phục sức khỏe, phải đi được hai cây đọt, tức là hai đợt lá mới. Sau đó mình xiết nước để cây khô hạn. Cây chuyển từ sinh trưởng sang sinh sản, ra hoa” - Ông Hân kể câu chuyện chăm sầu riêng như chăm “nàng công chúa đỏng đảnh”.

Hoa sầu riêng dạng chùm, phát triển theo nhiều giai đoạn. Bắt đầu từ dạng “mắt cua” đến “bút chì”, đến “xổ nhụy”, kéo dài khoảng 50 ngày. Thời điểm này, vợ chồng ông Hân người kéo dây tưới nước, người bón thúc phân cho cây ra một đợt lá mới nữa, vì sầu riêng không lấy dinh dưỡng từ rễ mà lấy từ lá để nuôi trái. Từng giai đoạn bón thúc cho cây ra lá mới, ra hoa, kết trái… đều được ông ghi chép tỉ mỉ trong “nhật ký cây trồng”. Ông xem như cẩm nang không thể thiếu trong hành trình chăm sóc cho sầu riêng vườn nhà.

Sầu riêng mùa thu hoạch.

Theo ông Hân, hai yếu tố quyết định năng suất, chất lượng là: “Kích đọt và chặn đọt. Kích đọt để cây ra lá non, tạo nguồn dinh dưỡng; chặn đọt để cây dồn sức nuôi hoa, nuôi trái. Nếu để cây vừa ra lá, vừa nuôi trái thì coi như thua. Lá non sẽ giành mất dinh dưỡng, trái nhỏ hoặc rụng hết. Nhiều người tưởng trái từ 1 đến 1,5 kg là chắc ăn, ai dè, nó có thể rụng sạch trong vài ngày, khi không chặn đọt kịp thời”.

Hoa sầu riêng thụ phấn về đêm, nếu chỉ trông chờ ong bướm thì tỉ lệ đậu trái rất thấp. Chính vì vậy, khi hoa xổ nhụy, vợ chồng ông Hân lại thức đêm đội đèn pin, chổi lông mềm, thụ phấn nhân tạo cho hoa. Mỗi động tác quét nhẹ trên mặt nhụy hoa nhưng nếu làm không đúng, không khéo, hoa sẽ không đậu quả.

Một công việc thường xuyên của vợ chồng ông Hân là nghe dự báo thời tiết. Nhiều hôm nghe trời chuyển mưa bão, vợ chồng lại thấp thỏm không ngủ. “Sợ nhất là bão, gió! Chỉ cần một cơn gió lớn là cành gãy, hoa, trái rụng là bao công sức đổ sông đổ biển…”, bà Lai, vợ ông Hân nói.

Mỗi chùm hoa sầu riêng có cả nghìn bông, nếu để tất cả thành quả thì cành nào chịu nổi? Vì vậy, từ khi ở giai đoạn bút chì cho đến lúc trái bằng ngón tay, ông Hân chia ra tỉa hoa, bỏ trái ít nhất 3 lần: Hoa mọc ngang, bút chì chĩa lên trời, trái đầu ngọn sẽ phải cắt bỏ, chỉ giữ lại những chùm đẹp, trái nằm vị trí thuận lợi. Mỗi cành để tự nhiên có thể đậu 20 - 30 trái, nhưng ông chỉ giữ 10 - 15 trái.

Với sầu riêng DONA của Thái, hoặc Ri6 của Việt Nam hay sầu riêng giống mới, khi trái bắt đầu hình thành thì trong vòng 60 ngày, phải chặn đọt bằng cách dùng phân nhiều ka li, nếu thấy cần thiết phải phun thuốc đốt đọt cho lá non rụng hết, để cây tập trung nuôi và hạn chế tối đa rụng trái. Giai đoạn từ 60 ngày đến 110 ngày phải đi được một cây đọt cho ra thêm một ít lá non tạo nguồn dinh dưỡng chuẩn bị để quả vào giai đoạn “làm cơm”. Sau đó, lại chặn đọt lần nữa để cây dồn toàn lực nuôi quả. Giai đoạn khoảng 60 - 90 ngày tiếp theo quyết định trái đẹp, chất lượng hay không nên chế độ dinh dưỡng phải cân đối. Nhiều người không biết bón thúc quá nhiều đạm cho trái nhanh lớn, trái sẽ bị bể gai là hỏng. Vì vậy, phải cân đối lượng N-P-K và phân vi lượng.

Thao thức cùng  “công chúa đỏng đảnh”

Không chỉ có kỹ thuật, trồng sầu riêng còn là cuộc chiến tâm lý. “Nhiều lúc tôi nói vui với vợ: Chăm cây sầu riêng như chăm công chúa đỏng đảnh”, ông Hân bộc bạch.

“Tưới sầu riêng, không tưới đẫm như cà phê. Nước chỉ cần ẩm, gà đi qua còn để dấu chân là được. Tưới sáng sớm thôi, chiều tưới là sầu riêng giận ngay…”, ông Hân cười.

Để có mùa sầu riêng trái ngọt là biết bao công sức của người nông dân.

Mùa mưa, sầu riêng hay bị nấm gió, rầy, ruồi, muỗi, hễ thấy vết nấm ở đít trái, ông Hân lập tức phun thuốc xử lý, rải vôi khử khuẩn. Việc phun thuốc, bón phân cho từng cây được ông ghi lại đầy đủ, ngày tháng, loại thuốc, liều lượng; đó là cách làm nông kiểu “định lượng” chứ không thể cảm tính!

Khi quả được hơn 100 ngày, bà Lai ngày ngày kéo thang trèo hết cây này qua cây khác giằng cành, rọ trái. Hàng nghìn trái sầu riêng mà phải trèo làm rọ treo từng trái. Đêm đến, vợ chồng lại thao thức bẫy chim, bắn súng cồn, bẫy sóc để xua đuổi chúng cắn, phá làm rụng trái. Ai tính được biết bao nhiêu mồ hôi đã đổ xuống? Cứ vậy, khi trái đã tròn khía, gai nhím, cơm vàng bột ngọt, thương lái bắt đầu đến xem hàng. “Mùa thu hoạch cả làng náo nức, chỉ khi nào nghe điện thoại ting ting báo tiền đã chuyển khoản là quên hết mệt”, bà Lai cười vui vẻ.

Hai mùa qua, mỗi mùa 7 tấn sầu riêng, vườn nhà ông Hân toàn trái đạt chuẩn xuất khẩu từ 3 - 5 kg to, tròn, 5 khía, gai nhím, cơm vàng. Thương lái chỉ cắt 3 dao, đúng một tuần là xong, trong khi nhiều hộ khác phải thu lắt nhắt cả tháng, trái không đều, giá thấp.

Tiền chảy vào tài khoản thì vui. Ông Hân chia sẻ: “Mình mừng thì mừng nhưng nông dân trồng sầu riêng nói chung rất khổ. Có nhà chỉ vì phun thuốc để vòi gần trái quá, cháy gai (gai thâm) mà bị trừ cả trăm triệu đồng. Một hộ khác, vườn 15 tấn trái đẹp, bị trừ gần 150 triệu đồng chỉ vì vài tấn trái “cháy đầu gai… Không chỉ vậy, giá cả thị trường thất thường cũng khiến bà con nông dân “ăn không ngon, ngủ không yên”. Người này chọn bán “xô lùa” để chắc giá, người kia muốn bán theo quy cách để được cao hơn, rồi sinh cãi vã, thậm chí xô xát”.

Nhìn vườn sầu riêng vươn cao xanh mướt trên 5 sào đất và dự tính của ông Hân trong mùa thu hoạch sắp tới phấn đấu đạt 10 tấn trái mà hết sức cảm phục! Mỗi năm ngoài sầu riêng, gia đình ông còn thu thêm hàng trăm triệu đồng từ cau, cà phê, tiêu, mít Thái.

Ở Tây Nguyên nắng gió, những giọt mồ hôi của người nông dân như vợ chồng ông Hân đã hóa thành hương vị đậm đà ngọt thơm của từng múi sầu riêng làm nên thương hiệu của cả một vùng đất.

Trương Nhất Vương