Hiệu quả thực tế từ những mối lương duyên

Liên kết giữa các chủ thể trong chuỗi giá trị nông sản khiến bức tranh nông nghiệp địa phương ngày một rõ nét với quy hoạch sản xuất, đầu tư công nghệ, hình thành thương hiệu và tìm kiếm đầu ra ổn định. Từ đây không còn điệp khúc "giải cứu" nông sản vào mỗi vụ thu hoạch, tình trạng được mùa mất giá cũng được giải quyết.

Giải bài toán tiêu thụ

Xã Sơn Hòa là địa phương có diện tích trồng mía rất lớn. 5 năm qua, diện tích mía ở đây tăng mạnh, từ 7.509 ha năm 2020 lên 8.301 ha năm 2025. Hầu hết người trồng mía ở đây ký hợp đồng bao tiêu với doanh nghiệp, được doanh nghiệp hỗ trợ phân bón, đầu tư máy móc và trợ giá với giá mua vào cao hơn trên thị trường. Mô hình doanh nghiệp làm đầu mối liên kết sản xuất, chế biến và tiêu thụ mía nguyên liệu đã và đang giúp nông dân thoát nghèo, vươn lên làm giàu.

Ông K.V.S.R Subbaiah, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Công nghiệp KCP Việt Nam, cho biết: “Có mặt trên địa bàn xã Sơn Hòa 25 năm qua, công ty đã thu mua 18,24 triệu tấn mía, chi trả 18.803 tỷ đồng tiền mua mía cho nông dân, đầu tư 4.174 tỷ đồng vào vùng nguyên liệu, hỗ trợ 147 tỷ đồng tiền trợ cấp không hoàn lại cho nông dân, nộp ngân sách nhà nước 1.263 tỷ đồng, đóng góp 87 tỷ đồng cho phát triển nông thôn và các công tác xã hội. Niên vụ 2025 - 2026, sau khi UBND tỉnh chấp thuận điều chỉnh chủ trương đầu tư thêm 64,261 triệu USD, công ty nâng công suất chế biến lên 15.000 tấn mía cây/ngày, ký hợp đồng bao tiêu cho 13.700 hộ nông dân trên tổng diện tích 30.850 ha”.

Khi sản xuất theo chuỗi, nông dân trồng mía không chỉ được thu mua mà còn được hỗ trợ máy móc thu hoạch mía. (Trong ảnh: Thu hoạch mía bằng máy ở xã Sơn Hòa).

Tại xã Xuân Phước, để tìm đầu ra cho cây đậu phộng, Hợp tác xã Sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Xuân Phước xây dựng xưởng ép và đăng ký thương hiệu sản phẩm dầu đậu phộng. “Vụ vừa qua, hợp tác xã liên kết với các hợp tác xã lân cận tiêu thụ thêm 31 tấn đậu phộng, mang về thêm 620 triệu đồng cho bà con. Như vậy, đơn vị không chỉ bao tiêu toàn bộ diện tích trồng đậu phộng cho bà con trong xã mà còn bao tiêu thêm 11 ha đậu phộng của bà con ở một số xã xung quanh…”, ông Nguyễn Dư, Giám đốc Hợp tác xã Sản xuất kinh doanh dịch vụ nông nghiệp Xuân Phước, cho biết.

Bắt tay cùng làm, cả doanh nghiệp, hợp tác xã, nông dân đều hưởng lợi. Doanh nghiệp, hợp tác xã có nguồn nguyên liệu ổn định cho chế biến. Người dân yên tâm sản xuất nhờ đầu ra được bao tiêu, giá cả ổn định.

Khai thác đa giá trị

Sự tham gia của nhà khoa học vào chuỗi liên kết giúp tăng giá trị sản phẩm nông nghiệp khi nông sản không chỉ được khai thác theo cách truyền thống mà còn có cơ hội phát huy đa giá trị. Đó là tạo ra nguồn nguyên liệu ổn định, đồng nhất về chất lượng, giúp hoạt động chế biến và phân phối sản phẩm của doanh nghiệp được thuận lợi.

Trồng bắp lấy hạt là cách làm truyền thống. Từ khi Viện Nghiên cứu Ngô tạo ra giống bắp mới và xây dựng quy trình sản xuất bắp sinh khối thì cây bắp được khai thác cả thân, lá. Nhờ đó giá trị kinh tế của loại cây này cũng tăng thêm 20% so với sản xuất bắp lấy hạt. Đặc biệt, từ cây lương thực phụ trợ sau cây lúa, cây bắp có thể trở thành cây chủ lực trong chăn nuôi gia súc.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Hữu Hùng (Viện Nghiên cứu Ngô), giống bắp MG9 và MG19 được trồng thử nghiệm 2 vụ ở các xã Sơn Thành, Tây Hòa, Đồng Xuân, Phú Mỡ… Kết quả, năng suất trên 70 tấn/ha, hàm lượng chất khô từ 28 - 30%, hàm lượng protein hơn 9%, tỷ lệ chất xơ đạt từ 18 - 20% khối lượng chất khô. Tất cả chỉ số này cho thấy bắp sinh khối rất phù hợp để làm thức ăn gia súc. Khai thác giá trị này, Công ty TNHH Trang trại bò sữa công nghệ cao Phú Yên cùng một số doanh nghiệp khác thu mua cho bà con làm nguyên liệu chế biến thức ăn phục vụ chăn nuôi trong tỉnh và xuất khẩu sang Nhật. Với người dân, sau khi được chuyển giao kỹ thuật trồng, ủ chua thức ăn còn có thể sản xuất tại chỗ, bảo đảm nguồn thức ăn cho chăn nuôi hộ gia đình trong những ngày mưa, bão, gió lạnh…

Thực tiễn từ cây mía, cây đậu phộng hay mô hình bắp sinh khối cho thấy, liên kết chuỗi không chỉ giải quyết đầu ra, nâng cao giá trị nông sản mà còn tạo nền tảng cho một nền nông nghiệp hiện đại, bền vững. Khi mỗi chủ thể đều hiểu rõ vai trò của mình trong chuỗi - nông dân sản xuất theo chuẩn, hợp tác xã tổ chức liên kết, doanh nghiệp đầu tư và tiêu thụ, nhà khoa học đồng hành về kỹ thuật - thì mối lương duyên này sẽ tiếp tục phát huy sức mạnh. Đây chính là hướng đi tất yếu để từng bước nâng tầm nông sản địa phương và tăng thu nhập ổn định cho người dân.

Bạch Vân - Tuyết Hương