Vấn đề Brexit: Khởi đầu chặng đường chông gai cho nước Anh

Rạng sáng 14-3 (theo giờ Hà Nội), Quốc hội Anh đã bỏ phiếu thông qua dự luật về việc Anh rời khỏi Liên minh châu Âu (EU), hay còn gọi là Brexit.

Quyết định này chính thức mở đường cho Chính phủ của Thủ tướng Theresa May thông báo với các lãnh đạo của EU về kế hoạch Anh rời liên minh này. 

Với tỷ lệ 274 phiếu thuận, 11 phiếu chống, Thượng viện Anh đã thông qua dự luật Brexit được Hạ viện Anh thông qua trước đó. Hai điều khoản mà Thượng viện yêu cầu như: quyền được phủ quyết của các nghị sĩ Quốc hội Anh đối với kết quả đàm phán cuối cùng của Thủ tướng May và quyền của các công dân EU tại Anh sau Brexit đã không được bổ sung vào trong dự luật Brexit sau khi Hạ viện phủ quyết. Thượng viện Anh cuối cùng đồng ý rút lại đề xuất của mình.

Thủ tướng Anh Theresa May đã có thể tự do ấn nút khởi động các cuộc đàm phán để Anh rời Liên minh châu Âu vào bất cứ thời điểm nào. (Ảnh: AP)

Hãng tin BBC nhận định, với quyết định này, Thủ tướng Anh Theresa May có thể tự do ấn nút khởi động các cuộc đàm phán để Anh rời EU vào bất cứ thời điểm nào. 

Theo kế hoạch, sau khi Quốc hội Anh thông qua dự luật Brexit, Thủ tướng May sẽ phải chính thức thông báo với lãnh đạo các nước EU ý định của Anh rời khối này theo kết quả trưng cầu ý dân hồi năm ngoái. Tuy nhiên, Văn phòng của Thủ tướng May cho biết, điều này sẽ không xảy ra ngay trong tuần này. Thủ tướng May sẽ phải đợi đến tuần cuối cùng của tháng 3 này mới chính thức thông báo với EU về ý định rời khối và khởi động tiến trình đàm phán Brexit. 

Dự luật này được Nữ hoàng Anh phê chuẩn vào sáng 14-3 (giờ địa phương) để chính thức trở thành luật.

Những người ủng hộ Brexit đã ngay lập tức bày tỏ hoan nghênh quyết định của Quốc hội Anh. Nghị sĩ đảng Bảo thủ Dominic Raab nhấn mạnh, giờ đã đến lúc các bên chính thức bước vào đàm phán, với tham vọng và sự ủng hộ của Chính phủ nhằm  bảo đảm một thỏa thuận Brexit tốt nhất, tốt cho cả nước Anh và cả EU.

Theo kế hoạch, Thủ tướng Anh sẽ chính thức công bố quyết định Brexit vào ngày 29-3 tới, khởi động tiến trình đàm phán giữa Anh và EU, dự kiến kéo dài 2 năm. Tuy nhiên, bà May từng thể hiện rõ lập trường rằng Anh sẽ sẵn sàng rời khỏi EU mà không cần bất kỳ thỏa thuận nào một khi phía EU gây sức ép. Theo bà May, một kịch bản “Brexit cứng” còn hơn là chấp thuận những thỏa thuận “thua thiệt” với Liên minh châu Âu. Điều này cũng đã được Bộ trưởng Brexit của Anh, ông David Davis nhấn mạnh tại phiên bỏ phiếu của Thượng viện. “Khi chúng ta đã lên kế hoạch bắt tay vào tiến trình đàm phán sắp tới, chúng ta luôn đặt ra cho mình nguyên tắc làm việc đơn giản. Chúng ta sẽ không làm bất cứ điều gì làm ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia, bao gồm cả lợi ích của người dân Anh sống trong Liên minh châu Âu và chúng tôi sẽ không nhảy vào đàm phán mà tự trói tay trói chân của mình lại”, ông Davis nói.

Về phía EU, tại Hội nghị thượng đỉnh mùa Xuân của liên minh diễn ra trong hai ngày 9 và 10-3 vừa qua tại Brussels, Bỉ, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk đã nói rằng, EU sẽ trả lời “nhanh và có trách nhiệm” trong vòng 48 giờ sau khi Anh thông báo chính thức khởi động tiến trình đàm phán về việc rời khỏi EU.

Đây mới chỉ là khởi đầu cho một loạt những thách thức trước mắt khi Thủ tướng Anh Theresa May và Chính phủ Anh chính thức ngồi vào bàn đàm phán với từng chi tiết cụ thể cho một cuộc "chia tay êm thấm". 

Những trọng trách mà bà May cùng bộ máy điều hành đất nước sẽ phải vượt qua ngày càng chồng chất khi vẫn còn đó hàng loạt cảnh báo về hậu quả kinh tế và chính trị Anh sẽ hứng chịu, mà các nhà phân tích đưa ra hàng ngày, hay những "cái giá phải trả" cho việc rời "nhà chung" mà các nhà lãnh đạo EU liên tục "nhắc nhở".

Cho tới nay, bà May vẫn chưa cho biết thời gian chính xác khởi động tiến trình đàm phán cũng như cách thức mà chính phủ của bà sẽ tiếp cận "vùng trời" không còn đặc quyền sau khi chia tay EU. Bà cũng tiết lộ rất ít về chiến lược của mình, hầu hết là những mong muốn chung chung như một thỏa thuận tự do thương mại, duy trì hợp tác an ninh, lấy lại quyền kiểm soát nhập cư và quyền tự chủ đối với luật pháp của nước mình. 

Chính phủ của bà May sẽ phải vừa cật lực làm việc trên các bàn đàm phán nhằm đạt thỏa thuận về các điều kiện "chia tay" trong khi vẫn phải cân nhắc kỹ lưỡng định hình quan hệ giữa quốc gia này với EU trong tương lai. Một mặt gửi đi thông điệp về những lĩnh vực có thể hợp tác với EU trong tương lai, song mặt khác Chính phủ Anh cũng chuẩn bị cho kịch bản rời khối mà không có một thỏa thuận hợp tác nào, một viễn cảnh mà các nhà lãnh đạo kinh tế ví như "ngã xuống vách núi".

Hồi tháng trước, một nguồn tin từ Chính phủ Anh cho biết đội ngũ trợ lý của bà May vẫn đang nghiên cứu báo cáo từ các bộ ban ngành, làm dấy lên nghi vấn liệu đội ngũ của bà đã sẵn sàng cho tiến trình đàm phán hay chưa. 

Về đối nội, bà May sẽ phải hết sức khéo léo ngay trong những ngày đầu của tiến trình đàm phán dự kiến kéo dài hai năm hoặc có thể hơn với vô vàn "rủi ro" và "mối đe dọa tiềm tàng" vốn được nhận định là "hóc búa nhất" kể từ Chiến tranh thế giới thứ 2. 

Ngay cả khi ngày chính thức kích hoạt Điều khoản 50 của Hiệp ước Lisbon để đưa Anh ra khỏi "ngôi nhà chung" còn chưa được xác định cụ thể, chính trường Anh đã đầy u ám khi Scotland và đảng phái lớn nhất ở Bắc Ireland tiếp tục nỗ lực vận động tách khỏi Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland. 

Thủ tướng Anh Theresa May phát biểu tại một cuộc họp báo ở Brussels, Bỉ ngày 9-3. (Ảnh: EPA/TTXVN)

Ngày 13-3 đánh dấu chiến thắng của Thủ tướng Anh Theresa May khi bà đã lần lượt vượt qua những đe dọa phản đối từ lưỡng viện để có được sự đồng thuận của các nghị sĩ, cho phép bà kích hoạt quá trình đàm phán Brexit bất kỳ lúc nào. Điều này cho thấy 8 tháng kể từ ngày nhậm chức Thủ tướng, thay thế người tiền nhiệm David Cameron, bà May vẫn đang trải qua những ngày yên bình với sự ủng hộ tuyệt đối từ đảng Bảo thủ cầm quyền và những lợi thế có được từ một nền kinh tế không nhiều biến động như dự đoán, cùng với sự gia tăng tư tưởng phản đối EU. 

Tuy mọi dự đoán về một nền kinh tế bất ổn sau khi người Anh bỏ phiếu rời EU đã không thành hiện thực, nhưng vẫn còn nhiều hoài nghi bao trùm xứ sở sương mù khi các cuộc đàm phán vẫn chưa chính thức diễn ra. 

Bà May lên kế hoạch 2 năm đàm phán và đạt thỏa thuận thương mại mới, song vẫn có các ý kiến chuyên gia cho rằng tiến trình đàm phán sẽ có thể kéo dài hơn hai năm. Những cam kết chi trả cho ngân sách EU với khoản tiền được các quan chức EU ước tính lên tới 60 tỷ euro theo dự kiến sẽ là điều khoản đàm phán đầu tiên và hóc búa nhất trong tiến trình thương lượng.

Như Hồng (Theo VOV, TTXVN)