Phổ cập số - lấy người dân làm trung tâm

Với đặc thù địa bàn rộng, dân cư phân tán và hạ tầng số chưa đồng đều, việc phổ cập tri thức số cho người dân là một thách thức không nhỏ đối với tỉnh Đắk Lắk. Tuy nhiên, sau 100 ngày cao điểm Phong trào "Bình dân học vụ số", Đắk Lắk đã ghi nhận những kết quả ấn tượng.

Chung quanh vấn đề này, phóng viên Báo và Phát thanh, Truyền hình Đắk Lắk đã có cuộc trao đổi với đồng chí BÙI THANH TOÀN, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Giám đốc Sở KH-CN Đắk Lắk.

♦ Sau 100 ngày thực hiện đợt cao điểm, đồng chí đánh giá như thế nào về sức lan tỏa của phong trào “Bình dân học vụ số" trên địa bàn tỉnh?

Sau 100 ngày triển khai, có thể khẳng định phong trào đã tạo được hiệu ứng lan tỏa mạnh mẽ, nhờ sự quan tâm, chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy, UBND tỉnh; sự vào cuộc đồng bộ của tất cả các sở, ban ngành, Mặt trận, đoàn thể; sự hưởng ứng tích cực của người dân, đặc biệt là ở khu vực nông thôn và vùng đồng bào dân tộc thiểu số.

Từ phong trào này, đã mang lại nhiều kết quả nổi bật, với những con số rất ấn tượng. Đối với cán bộ, công chức, viên chức: Tỷ lệ tham gia tập huấn về chuyển đổi số đạt 100%; tỷ lệ đăng ký học trực tuyến trên hệ thống “Bình dân học vụ số” đạt 113,13% trên tổng số cán bộ công chức, viên chức đã giao chỉ tiêu.

Đối với người dân, có 1.492.791 người trên 18 tuổi tiếp cận năng lực số, đạt 66,36%; 1.495.430 người xác nhận phổ cập VNeID, đạt 66,47%. Các Tổ công nghệ số cộng đồng triển khai các đợt hướng dẫn người dân trong độ tuổi trưởng thành được nâng cao năng lực số, đạt 66,36%, đăng ký chữ ký số người dân qua ứng dụng VNeID đạt 66,47%, vượt chỉ tiêu giao.

100% xã, phường đã thành lập và duy trì Tổ công nghệ số cộng đồng, với 2.801 tổ và 18.340 thành viên nòng cốt hỗ trợ người dân tại cơ sở.

Về quy mô, phong trào đã trở thành một “đợt sinh hoạt số” lớn nhất từ trước đến nay ở cấp xã của tỉnh. Đã có 102 xã, phường triển khai, với 2.249.653 người tham gia được hướng dẫn các kỹ năng số cơ bản.

♦ Với phong trào quy mô lớn như vậy, vai trò chủ đạo trong việc triển khai, điều phối và giám sát đợt cao điểm 100 ngày của Sở KH-CN được thể hiện ra sao, thưa đồng chí?

Sở KH-CN được giao vai trò là cơ quan chuyên môn, chủ trì hướng dẫn, đôn đốc, tổng hợp kết quả thực hiện phong trào. Để thực hiện hiệu quả, chúng tôi đã tham mưu UBND tỉnh ban hành Kế hoạch số 012/KH-UBND ngày 31/7/2025 để triển khai 100 ngày cao điểm này.

Là cơ quan thường trực tham mưu và điều phối về khoa học, công nghệ, Sở KH-CN giữ vai trò là “nhạc trưởng” trong các hoạt động như: Tham mưu kế hoạch tổng thể, xây dựng bộ tiêu chí đánh giá kết quả thực hiện tại các xã, phường; Điều phối hoạt động giữa các ngành, đơn vị và các Tổ công nghệ số cộng đồng, bảo đảm sự thống nhất trong triển khai và tránh chồng chéo; Theo dõi, giám sát tiến độ, đánh giá định kỳ, kịp thời hướng dẫn và tháo gỡ khó khăn cho cơ sở. Đồng thời tổ chức các mô hình điểm về ứng dụng khoa học, công nghệ vào đời sống nông thôn, ví dụ như mô hình chợ số, nông sản số, hoặc học trực tuyến tại thôn, buôn.

​​​​​​​

Người dân phường Tân Lập được hướng dẫn các kỹ năng số.

♦​​​​​​​ Để đưa kiến thức và kỹ năng số đến được với người dân, đặc biệt là người lớn tuổi, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, Sở KH-CN đã áp dụng những giải pháp nào? Tổ công nghệ số cộng đồng đã phát huy hiệu quả ra sao, thưa đồng chí?

Chúng tôi xác định rõ phải “làm thật, hướng dẫn thật” để kiến thức số đến được với người dân, nên đã triển khai nhiều mô hình gần dân, dễ hiểu, dễ làm.

Một trong những giải pháp chính là việc phát huy vai trò của Tổ công nghệ số cộng đồng. Phương pháp "cầm tay chỉ việc" là chìa khóa hiệu quả, đặc biệt ở vùng đặc thù của tỉnh. Đây là lực lượng gần dân, hiểu dân, trực tiếp hướng dẫn, giúp người dân từng bước hình thành thói quen và kỹ năng số trong đời sống. Phương pháp “đi từng ngõ, gõ từng nhà, hướng dẫn từng người” là phù hợp và đem lại hiệu quả rõ rệt hơn so với các hình thức tập huấn tập trung, đặc biệt với địa bàn rộng và dân cư phân tán như tỉnh ta.

Ngoài ra, chúng tôi còn triển khai các giải pháp hỗ trợ kỹ thuật và truyền thông như: Tổ chức tập huấn cho thành viên Tổ công nghệ số cộng đồng tại 102 điểm cầu cấp xã, hướng dẫn nhận diện 10 chỉ tiêu, nhiệm vụ và phổ biến kiến thức, kỹ năng số, an toàn thông tin mạng; Hướng dẫn học trực tuyến trên nền tảng MOOCs quốc gia, tập trung vào 3 chuyên đề cơ bản như Hướng dẫn sử dụng Hệ thống thông tin giải quyết thủ tục hành chính và ứng dụng VNeID; Phối hợp với Zalo Việt Nam triển khai Zalo Official Account (Zalo OA) để nâng cao hiệu quả tuyên truyền, phổ biến dịch vụ công trực tuyến và cung cấp thông tin chính thức của Nhà nước đến người dân…

♦​​​​​​​ Trong quá trình triển khai, chắc chắn gặp không ít khó khăn, đồng chí có thể chia sẻ những khó khăn, trở ngại đó là gì?

Đắk Lắk có diện tích rộng, dân cư phân tán, trình độ dân trí và hạ tầng số chưa đồng đều nên quá trình triển khai, chúng tôi đã gặp một số thách thức chính như: hạ tầng cơ sở mạng ở một số vùng sâu, vùng xa còn hạn chế; nhận thức và kỹ năng sử dụng thiết bị thông minh của một bộ phận người dân, nhất là đồng bào dân tộc thiểu số còn thấp. Các nội dung triển khai dù đạt chỉ tiêu cao nhưng vẫn còn hạn chế về tính thực chất và chiều sâu...

Từ thực tiễn triển khai, chúng tôi rút ra được những bài học kinh nghiệm quý báu như: Phải lấy người dân làm trung tâm, cộng đồng làm chủ thể của quá trình chuyển đổi số. Thành công đến từ việc phát huy vai trò của Tổ công nghệ số cộng đồng, lực lượng trực tiếp “cầm tay chỉ việc” giúp người dân từng bước hình thành thói quen và kỹ năng số trong đời sống. Sự vào cuộc đồng bộ của cả hệ thống chính trị là yếu tố quyết định của phong trào. Hạ tầng số và tri thức số phải được phát triển song hành. Nếu chỉ chú trọng công nghệ mà thiếu đào tạo con người, phong trào khó bền vững; ngược lại, khi người dân được trang bị kỹ năng số, họ sẽ chủ động khai thác các nền tảng và dịch vụ số hiện có, thúc đẩy chuyển đổi số lan tỏa.

♦ Trân trọng cảm ơn đồng chí!

Đỗ Lan (thực hiện)