Quốc hội thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp

Sáng 16/6, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ Chín, với 470/470 đại biểu có mặt biểu quyết tán thành (chiếm 98,33 % tổng số đại biểu), Quốc hội thông qua Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp.

Nghị quyết có hiệu lực từ ngày 16/6/2025.

Nghị quyết sửa đổi, bổ sung một số điều của Hiến pháp năm 2013 được Quốc hội thông qua là dấu ấn lịch sử có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, khởi đầu cho cuộc cách mạng sâu sắc về thể chế, thể hiện tư duy đổi mới, cách mạng trong tổ chức hệ thống chính trị và quản trị quốc gia.

Nội dung trọng tâm sửa đổi, bổ sung Hiến pháp năm 2013 là các quy định liên quan đến Mặt trận Tổ quốc (MTTQ) Việt Nam, các tổ chức chính trị - xã hội; các quy định tại Chương IX để thực hiện mô hình tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn điều hành phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Làm rõ vai trò cốt lõi của MTTQ Việt Nam

Để làm rõ vai trò cốt lõi của MTTQ Việt Nam, nhấn mạnh vị trí của MTTQ Việt Nam là tổ chức trung tâm của khối đại đoàn kết toàn dân, tạo cơ sở pháp lý cho việc sắp xếp lại các tổ chức thành viên, giảm bớt sự trùng lặp trong việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ, bảo đảm thống nhất và đồng bộ với cơ cấu tổ chức Đảng, phù hợp với mô hình tổ chức mới sau khi sắp xếp, tinh gọn các tổ chức chính trị - xã hội vào MTTQ Việt Nam, Nghị quyết sửa đổi Điều 9 của Hiến pháp năm 2013, trong đó khẳng định MTTQ Việt Nam là bộ phận của hệ thống chính trị của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, do Đảng Cộng sản Việt Nam lãnh đạo; là cơ sở chính trị của chính quyền nhân dân; tập hợp, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc; thể hiện ý chí, nguyện vọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân; đại diện, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng của nhân dân; thực hiện dân chủ, tăng cường đồng thuận xã hội; giám sát, phản biện xã hội; phản ánh ý kiến, kiến nghị của Nhân dân đến các cơ quan nhà nước; tham gia xây dựng Đảng, Nhà nước, hoạt động đối ngoại nhân dân, góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Đồng thời, quy định khái quát về các tổ chức chính trị - xã hội theo hướng khẳng định vị trí của các tổ chức này trực thuộc MTTQ Việt Nam.

Nghị quyết sửa đổi, bổ sung khoản 1 Điều 84 theo hướng quy định cơ quan trung ương của các tổ chức chính trị - xã hội có quyền trình dự án luật trước Quốc hội, trình dự án pháp lệnh trước Ủy ban Thường vụ Quốc hội; còn các tổ chức thành viên khác của Mặt trận sẽ thực hiện quyền này thông qua Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam.

Việc quy định này thể hiện tính dân chủ của chế độ xã hội chủ nghĩa, phát huy được vai trò tích cực, chủ động của các tổ chức chính trị - xã hội, đáp ứng nhu cầu chính đáng và thể hiện nguyện vọng, ý kiến của một bộ phận đông đảo người dân trong xã hội là đoàn viên, hội viên của các tổ chức này.

Đại biểu tham dự phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Bên cạnh chức năng, nhiệm vụ của Công đoàn Việt Nam đã được ghi nhận trong Hiến pháp năm 2013 là đại diện, chăm lo và bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người lao động; tham gia quản lý nhà nước, quản lý kinh tế - xã hội, tham gia kiểm tra, thanh tra, giám sát hoạt động của cơ quan nhà nước, tổ chức, đơn vị, doanh nghiệp về những vấn đề liên quan đến quyền, nghĩa vụ của người lao động, Nghị quyết bổ sung tại Điều 10: Công đoàn Việt Nam là đại diện duy nhất của người lao động ở cấp quốc gia trong quan hệ lao động và quan hệ quốc tế về công đoàn, để khẳng định rõ vị trí, vai trò không thể thay thế của Công đoàn Việt Nam.

Tổ chức đơn vị hành chính theo mô hình địa phương 2 cấp

Thực hiện chủ trương sắp xếp tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, Nghị quyết số 60-NQ/TW ngày 12/4/2025 Hội nghị lần thứ 11 Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII về tổ chức chính quyền địa phương 2 cấp và kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện từ ngày 1/7/2025, Nghị quyết sửa đổi, bổ sung Điều 110 của Hiến pháp năm 2013 theo hướng quy định đơn vị hành chính gồm 2 cấp: tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương và các đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương do luật định để đáp ứng yêu cầu phát triển trong từng thời kỳ.

Đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội thành lập.

Theo Nghị quyết, chính quyền địa phương được tổ chức ở các đơn vị hành chính của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Đại biểu biểu quyết thông qua Nghị quyết. Ảnh: quochoi.vn

Cấp chính quyền địa phương gồm có HĐND và UBND được tổ chức ở đơn vị hành chính phù hợp với đặc điểm nông thôn, đô thị, hải đảo do Quốc hội quy định.

Chính quyền địa phương ở đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt do Quốc hội quy định khi thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt đó.

Kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện trong cả nước từ ngày 1/7/ 2025.

Nghị quyết nêu rõ, căn cứ thông báo của cấp ủy có thẩm quyền quản lý cán bộ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội chỉ định Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND, Trưởng các Ban của HĐND, Trưởng Đoàn, Phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội ở các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hình thành sau sắp xếp; Thủ tướng Chính phủ chỉ định Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND ở các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hình thành sau sắp xếp; Thường trực HĐND tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương chỉ định Ủy viên UBND cùng cấp và chỉ định Chủ tịch, Phó Chủ tịch HĐND, Trưởng các Ban của HĐND, Chủ tịch, Phó Chủ tịch UBND của đơn vị hành chính cấp dưới hình thành sau sắp xếp; Thường trực HĐND ở đơn vị hành chính dưới tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương hình thành sau sắp xếp chỉ định Ủy viên UBND cùng cấp.

Trường hợp đặc biệt, cho phép chỉ định nhân sự không phải là đại biểu HĐND giữ các chức danh Chủ tịch, Phó Chủ tịch, Trưởng các Ban của HĐND ở đơn vị hành chính hình thành sau sắp xếp hoặc làm đại biểu HĐND để hình thành HĐND lâm thời ở các phường đang thực hiện mô hình chính quyền đô thị không tổ chức HĐND.

Lan Anh (tổng hợp)