Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội khóa XV

Có cách tiếp cận mới trong tổ chức quản lý hành chính cấp xã sau sáp nhập

Chiều 17/6, trong khuôn khổ chương trình Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội tiếp tục thảo luận ở hội trường về đánh giá bổ sung kết quả thực hiện kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội (KT-XH), ngân sách nhà nước năm 2024; tình hình thực hiện kế hoạch phát triển KT-XH và ngân sách nhà nước những tháng đầu năm 2025.

Thảo luận về Báo cáo của Chính phủ về kết quả thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí năm 2024, đại biểu cho rằng, những kết quả đạt được cho thấy sự vào cuộc tích cực của cả hệ thống chính trị.

Công tác này được xác định là nhiệm vụ ngang hàng với công tác phòng chống tham nhũng. Nhận thức của cán bộ, công chức và người dân về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí đã có những thay đổi và chuyển biến tích cực.

Các biện pháp tiết kiệm được triển khai ở tất cả các khâu từ lập, chấp hành dự toán đến quyết toán, mua sắm, quản lý tài sản. Đặc biệt, ý thức tiết kiệm trong sản xuất và tiêu dùng của người dân có nhiều chuyển biến tích cực.

Phó Chủ tịch Quốc hội Vũ Hồng Thanh điều hành phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả quan trọng, đại biểu cho biết việc giám sát tại các địa phương vẫn cho thấy nhiều tồn tại đáng lo ngại. Phổ biến là tình trạng các dự án đầu tư chậm, không thực hiện hoặc dở dang kéo dài, bị bỏ hoang, gây bức xúc trong cử tri và nhân dân. Nhiều tài sản công, trụ sở làm việc dư thừa bị bỏ hoang, thiếu bảo quản dẫn đến hỏng hóc, xuống cấp nghiêm trọng.

Đại biểu cho biết: Tài sản công, trụ sở làm việc dôi dư bị bỏ hoang, thiếu sự bảo quản của các cơ quan gây hỏng hóc, xuống cấp nghiêm trọng, để không suốt trong một thời gian dài tại tất cả các tỉnh, thành phố mà chưa được xử lý đã tạo những bất bình trong xã hội, đặc biệt là những trụ sở dôi dư ở các trung tâm thành phố lớn. Điều này đã được phản ánh qua các phóng sự, các đợt giám sát, kiểm tra của các cơ quan chức năng từ Trung ương đến địa phương. Song đến nay vẫn chưa có giải pháp xử lý triệt để. 

Theo số liệu báo cáo của Bộ Tài chính, đến cuối năm 2024 có trên 11.000 cơ sở nhà đất công chưa được khai thác, xử lý hợp lý, tập trung vào các trụ sở cơ quan, trường học và trạm y tế. Chưa kể sắp tới khi thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp, sáp nhập tỉnh thì số lượng tài sản dôi dư lại tiếp tục tăng lên. Theo báo cáo tổng hợp của Bộ Nội vụ sẽ có khoảng 4.226 trụ sở dôi dư sau thực hiện sắp xếp đơn vị hành chính.

Đại biểu cũng cho biết tình trạng lãng phí cũng được ghi nhận trong thực hiện các chương trình mục tiêu quốc gia, với nhiều khoản chi cho công tác tuyên truyền, tập huấn, tham quan, học tập kinh nghiệm chiếm kinh phí lớn nhưng hiệu quả mang lại không rõ rệt, khó định lượng và kiểm soát.

Đại biểu tham dự phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Trong bối cảnh hiện nay cả hệ thống chính trị đang tập trung tinh gọn bộ máy, từ ngày 1/7/2025 khi chính quyền địa phương 2 cấp chính thức đi vào hoạt động, đại biểu nhấn mạnh việc thực hiện phòng, chống tham nhũng, lãng phí cần phải được quan tâm hơn, thực hiện đầy đủ, toàn diện hơn, phải có những kết quả cụ thể nhằm góp phần tăng thêm nguồn lực để tiếp tục thực hiện đầu tư cho phát triển, gia tăng mạnh mẽ nguồn lực, chăm lo cho nhân dân, làm giàu cho đất nước trong giai đoạn cách mạng mới.

Đại biểu đề nghị tiếp tục rà soát, hoàn thiện thể chế về thực hành tiết kiệm, chống lãng phí; quy định chặt chẽ và có chế tài xử lý trách nhiệm gây lãng phí; Bộ Tài chính tiếp tục tham mưu Chính phủ số hóa tài sản công, hoàn thiện thể chế hướng dẫn phân loại, chuyển đổi, đấu giá, xử lý hiệu quả các tài sản dôi dư...

Liên quan về sắp xếp các đơn vị hành chính, đại biểu cho rằng, khi các đơn vị hành chính cấp xã mới chính thức đi vào hoạt động từ ngày 1/7/2025 thì cũng còn những thách thức đang đặt ra, đòi hỏi cần được quan tâm tháo gỡ kịp thời và toàn diện. Trong đó, đáng chú ý là áp lực đối với đội ngũ cán bộ cấp xã.

Đại biểu nhận định: Sau sáp nhập, khối lượng công việc tăng lên nhưng số lượng cán bộ lại giảm. Với chủ trương: một người làm nhiều việc, nên cùng một cán bộ phải kiêm nhiệm nhiều chức danh. Điều này có thể dẫn đến quá tải, ảnh hưởng đến chất lượng thực thi công vụ. Công tác sắp xếp, bố trí công việc sau sáp nhập cũng là một vấn đề mà nhiều người quan tâm. Do vậy, làm thế nào để giữ lại được cán bộ tâm huyết mà không làm giảm động lực cống hiến của họ cũng là một thách thức.

Cũng theo đại biểu, nhiều xã mới sau sáp nhập có quy mô rộng, điều kiện địa lý phức tạp, nhất là ở miền núi, vùng sâu, vùng xa. Khi địa bàn quản lý rộng hơn, việc nắm tình hình nhân dân, họp dân, giải quyết các vấn đề an sinh xã hội trở nên khó khăn hơn nhiều. Một cán bộ xã không thể tiếp cận kịp thời với từng thôn, bản trong điều kiện giao thông khó khăn, dân cư phân tán. Điều này đòi hỏi phải có cách tiếp cận mới trong tổ chức quản lý hành chính cấp xã sau sáp nhập.

Đại biểu đề nghị đề nghị Chính phủ chỉ đạo Bộ Nội vụ tiếp tục đánh giá tác động toàn diện sau sáp nhập, đồng thời kiến nghị sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật liên quan để bộ máy chính quyền địa phương 2 cấp đi vào hoạt động hiệu quả. Hướng dẫn địa phương xây dựng cơ chế hỗ trợ, khuyến khích cán bộ kiêm nhiệm nhiều chức danh, bố trí nguồn lực phù hợp để đảm bảo bộ máy hoạt động hiệu quả, ổn định, lâu dài…

Lan Anh (tổng hợp)