Yêu thương... có hiểu biết

Gia đình là một không gian đặc biệt, trong đó sợi dây liên kết giữa cha mẹ - con cái, giữa anh chị em ruột là một dạng gắn bó có tính tự nhiên, mang đặc trưng sinh học và tâm lý.

Nhiều người vẫn nghĩ rằng trong gia đình, tình yêu là điều đương nhiên: cha mẹ đương nhiên thương con, vợ chồng đương nhiên gắn bó và anh chị em tất nhiên phải thương nhau. Chính vì vậy, dù có khi giận dỗi, xa cách, mâu thuẫn nhưng tình yêu thương trong gia đình cho phép các thành viên có cơ hội tha thứ, làm lành, hoặc kết nối lại sau những đổ vỡ mà nhiều mối quan hệ xã hội khác không có được.

Vui chơi cùng con. (Ảnh minh họa: Internet)

Tuy nhiên, trong thời đại của mạng xã hội, trí tuệ nhân tạo và những thay đổi giá trị sống diễn ra từng ngày, tình yêu trong gia đình cũng cần vun đắp bằng sự hiểu biết, đối thoại và chăm sóc tinh thần lẫn nhau hằng ngày. Thực tế cuộc sống hiện đại cho thấy, tình yêu gia đình đang đứng trước nhiều nguy cơ đứt gãy một cách âm thầm. Công nghệ thông tin phủ khắp đời sống nhưng lại khiến con người ngày càng xa cách nhau về mặt cảm xúc. Công nghệ không phá hủy hạnh phúc gia đình nhưng sự thiếu hiện diện, thiếu hiểu biết và thiếu kết nối thực chất đang làm điều đó. Các giá trị cá nhân được đề cao nhưng khả năng lắng nghe và chấp nhận sự khác biệt trong đời sống gia đình lại suy giảm. Áp lực kinh tế, công việc, học hành, thành tích cộng với sự quyến rũ của mạng xã hội khiến các mối quan hệ giữa các thành viên trong gia đình trở nên mong manh, dễ tổn thương hơn.

Trong bối cảnh đó, tình yêu trong gia đình không thể chỉ dựa vào cảm xúc hay thói quen mà cần được tái định nghĩa như một hành vi xã hội có ý thức. Tức là trong gia đình, mỗi thành viên nên chủ động học cách yêu thương bằng hiểu biết trên một nền tảng mới: sự hiểu biết không chỉ là cảm thông đơn thuần, mà là hiểu nhau trong bối cảnh xã hội liên tục biến động. Sự hiểu biết trong tình yêu không đơn giản là biết người khác thích hay không thích điều gì, mà là thấu hiểu được những gì người đó đang trải qua cũng như hiểu được những áp lực mà họ đang phải đối diện. Rất nhiều cha mẹ lo lắng cho con nhưng nếu không hiểu tâm lý lứa tuổi, cách thể hiện sự quan tâm ấy có thể thành kiểm soát khiến con cái cảm thấy ngột ngạt. Khi người bạn đời có thể chỉ đang im lặng vì mệt mỏi, nhưng nếu không có sự thông cảm thì rất dễ có nguy cơ bị hiểu nhầm là lạnh nhạt, thờ ơ. Những sự hiểu nhầm nhỏ tích tụ lâu ngày thành khoảng cách lớn. Bởi vậy, không ít cặp vợ chồng tan vỡ không phải vì một biến cố nghiêm trọng, mà vì sự thiếu hiểu biết kéo dài trong giao tiếp hằng ngày.

Trong thế giới nhiều biến đổi, điều chúng ta cần học không phải là cách yêu nhiều hơn, mà là cách yêu sâu hơn, hiểu rõ hơn. Không cần những điều lớn lao, một câu hỏi nhẹ nhàng thay cho lời trách móc, một cái ôm khi thấy người thân im lặng quá lâu, một lần gác điện thoại xuống để lắng nghe thật sự… đều là những biểu hiện cụ thể của tình yêu có hiểu biết. Tình yêu trong gia đình vì vậy không thể là thứ “mặc định có sẵn” như trong tư duy truyền thống. Nó phải là điều được rèn luyện và nuôi dưỡng như một kỹ năng sống. Đó là khả năng lắng nghe mà không phán xét, khả năng điều chỉnh kỳ vọng và ứng xử linh hoạt với sự thay đổi của người khác. Đó là sự nhạy cảm xã hội khi mỗi thành viên hiểu rằng, mỗi người trong gia đình đều đang lớn lên, đang thay đổi và đang đối mặt với những thách thức.

Sự hiểu biết cũng không dừng lại ở việc hiểu người khác, mà còn là khả năng mỗi người hiểu chính mình: hiểu cảm xúc, giới hạn, nhu cầu và thói quen phản ứng của bản thân. Một người chỉ có thể yêu thương lành mạnh khi họ có đủ năng lực nội tâm để kiểm soát cảm xúc, biết khi nào nên dừng lại, khi nào nên nói xin lỗi và khi nào nên im lặng để lắng nghe.

Bởi sau cùng, hạnh phúc gia đình không đến từ việc sống cùng nhau trong một không gian, mà từ khả năng hiện diện trọn vẹn trong từng khoảnh khắc. Có lẽ vì vậy, tình yêu trong gia đình hiện đại cần được thể hiện một cách có hiểu biết để các thành viên trưởng thành cùng nhau trong từng giai đoạn của đời sống gia đình.

Trương Thị Hiền