Những "thiên thần áo trắng" - Dấn thân và cống hiến (Kỳ 2)

Kỳ 2: Nơi niềm tin neo đậu

Trong nhịp sống hiện đại, khi dịch bệnh luôn rình rập với những bất ngờ khó lường, những người thầy thuốc không quản ngại hiểm nguy, miệt mài gieo mầm hy vọng và tạo niềm tin vững chắc trong từng thôn, buôn về khả năng đẩy lùi bệnh tật. Chính họ là điểm tựa vững chãi, là người đồng hành cùng người bệnh và cộng đồng trên hành trình bảo vệ sức khỏe.

“Mồi muỗi” và “cuộc chiến” phòng, chống sốt rét

Ngót nghét 2 thập kỷ gắn bó với ngành y tế dự phòng, ở cương vị người đứng đầu Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh, Thầy thuốc Ưu tú, bác sĩ CKII Hoàng Hải Phúc luôn sát cánh cùng đồng nghiệp trực tiếp xuống các địa bàn trọng điểm, những vùng nguy cơ cao để nắm bắt tình hình, cùng cơ sở giải quyết các vấn đề phát sinh trong công tác phòng, chống dịch. Sự phối hợp chặt chẽ với các viện đầu ngành trong điều tra, giám sát đã giúp khống chế kịp thời, ngăn chặn dịch bệnh lây lan rộng và hạn chế tối đa trường hợp tử vong trên địa bàn.

Dấu ấn chuyên môn sâu sắc của bác sĩ Phúc là những đóng góp mang tính đột phá trong công tác phòng, chống và loại trừ sốt rét. Ông đã dành nhiều tâm huyết để tham mưu Sở Y tế xây dựng chiến lược giai đoạn 2015 - 2020 và tầm nhìn đến năm 2030. Hàng loạt nghiên cứu khoa học do ông chủ trì hoặc tham gia đã cung cấp những luận cứ khoa học quan trọng, từ nghiên cứu tỷ lệ nhiễm ký sinh trùng sốt rét và một số yếu tố nguy cơ ở nhóm dân di cư tự do; đánh giá kết quả giám sát ca bệnh tại tuyến cơ sở, tình hình nhân lực y tế làm công tác phòng, chống sốt rét, đến đánh giá hiệu quả hoạt động phòng, chống sốt rét của tỉnh giai đoạn 2014 - 2018; đánh giá đa quốc gia về các phương pháp thu thập muỗi trưởng thành tại một số nước châu Á.

Thầy thuốc Ưu tú, bác sĩ CKII Hoàng Hải Phúc (người ngồi giữa) cùng Đoàn công tác của Cục Y tế dự phòng (Bộ Y tế) giám sát việc tiêm vắc xin phòng bệnh sởi tại phường Buôn Ma Thuột.

Điều đáng khâm phục và cũng là sự hy sinh lớn lao nhất, đó là việc bác sĩ Phúc không ngần ngại cùng đồng nghiệp “lấy thân mình làm mồi câu muỗi” tại các điểm nóng sốt rét. Ông chia sẻ, khác với các công tác khác, để xác định đúng véc-tơ truyền bệnh chính, không có cách nào hiệu quả hơn là dùng chính cơ thể người. Cứ mỗi đêm, từ chập tối đến 12 giờ đêm, thậm chí gần sáng, các cán bộ y tế phải vén tay, vén chân lên làm mồi. Công việc này đòi hỏi kỹ thuật cao và lòng dũng cảm phi thường. Chỉ một chút sơ sẩy, khi muỗi đậu vào đốt, nếu không bắt kịp, thái trùng sốt rét sẽ được truyền sang người.

Đến bây giờ bác sĩ Phúc vẫn không thể quên kỷ niệm đau lòng năm 2017, khi một cháu bé ở buôn Drang Phốk (xã Krông Na, huyện Buôn Đôn, tỉnh Đắk Lắk cũ) tử vong vì được chẩn đoán nhầm là sốt Amidan thay vì sốt rét. Bi kịch này đã thôi thúc ông và đồng nghiệp quyết tâm tìm ra bằng được véc-tơ truyền bệnh chính tại đây. Họ đã phải nằm vùng dưới buôn 4 - 5 ngày, di chuyển liên tục, ngồi trong rừng sâu, thậm chí trong chuồng gia súc để bắt muỗi. May mắn đã mỉm cười khi họ tìm thấy véc-tơ chính, một phát hiện quan trọng để đưa ra phương pháp phòng, chống hữu hiệu. Nhưng niềm vui ấy cũng nhuốm màu thương tích, khi một đồng nghiệp trong đoàn đã bị nhiễm sốt rét và phải điều trị tái phát tới 3 lần mới khỏi.

Nhờ những nỗ lực không mệt mỏi và sự hy sinh ấy, tỷ lệ mắc và tử vong do sốt rét của tỉnh đã giảm một cách ngoạn mục, từ 1.000 ca năm 2015 xuống chỉ còn 12 ca vào năm 2021; nhiều địa phương trong tỉnh đã công bố loại trừ sốt rét.

“Điểm tựa” của bệnh nhân phong

Đến Bệnh viện Da liễu tỉnh, nhiều người ấn tượng với vị bác sĩ nói giọng Huế nhẹ nhàng, khám bệnh ân cần, thực hiện thủ thuật kỹ lưỡng. Nhưng mấy ai biết rằng người thầy thuốc này từng nhiều năm phụ trách đội lưu động, cùng đồng nghiệp đi khắp các địa phương, góp phần đẩy lùi một căn bệnh từng khiến cho bao người kinh sợ. Ông là Thầy thuốc Ưu tú - bác sĩ CKII Lê Văn Thuận, Giám đốc bệnh viện.

Thầy thuốc Ưu tú, bác sĩ CKII Lê Văn Thuận (bên phải) và bác sĩ CKI Trương Công Dân.

Là một trong hai bác sĩ gắn bó với Trạm Chuyên khoa Da liễu (sau đó phát triển thành Trung tâm Da liễu và nay là Bệnh viện Da liễu tỉnh) từ ngày thành lập - năm 1989, bác sĩ Lê Văn Thuận, Đội trưởng Đội lưu động, đã cùng các y sĩ, kỹ thuật viên xét nghiệm đi về cơ sở, tổ chức khám toàn dân theo 5 bước nhằm phát hiện những người mắc bệnh phong.

Vào cuối thập niên 80, đầu thập niên 90 của thế kỷ trước, tỷ lệ mắc bệnh phong trên địa bàn tỉnh Phú Yên (cũ) khá cao: bình quân trong một vạn dân có từ 5 - 7 người bệnh. Định kiến về bệnh phong còn rất nặng nề. Người bệnh lo sợ bản thân và gia đình bị kỳ thị, xa lánh nên thường giấu bệnh. Ở một số nơi, người bệnh bị bà con trong buôn làng cô lập, không tiếp cận được với y tế nên thương tật nặng nề hơn.

Khi ấy, đội lưu động do bác sĩ Thuận phụ trách đi hết thôn, buôn này đến thôn, buôn khác, hết xã này đến xã khác, hết huyện này đến huyện khác để tìm bệnh nhân phong. Bác sĩ Thuận cho hay: “Yêu cầu của việc khám toàn dân là phải đạt trên 90% để không bỏ sót ca bệnh. Nếu khám không đạt tỷ lệ đó thì phải quay lại khám vét”. Đi khắp huyện, cả đội mất hơn một tháng. Họ đi giáp vòng các địa phương trong tỉnh, 2 - 3 năm sau thì quay lại.

Thường xuyên tiếp xúc với bệnh nhân phong, có những người tay chân lở loét, bốc mùi vì họ cố giấu bệnh, không được phát hiện và chữa trị kịp thời, bác sĩ Thuận và cộng sự có e ngại không? Ông lắc đầu, mỉm cười. Vị bác sĩ sinh năm 1964 được đào tạo bài bản để làm công việc này. Trước bệnh nhân, người thầy thuốc chỉ có tình thương và lòng trắc ẩn. Bác sĩ Thuận trấn an, động viên bệnh nhân sớm điều trị, tuân thủ điều trị để hồi phục, không có biến chứng, không bị tàn tật...

Sự vững vàng, điềm tĩnh được xây dựng trên nền tảng kiến thức sâu rộng và kinh nghiệm thực chiến dày dặn toát ra từ bác sĩ Thuận đã truyền tải một năng lượng tích cực, một sự trấn an mạnh mẽ cho người bệnh giữa lúc hoang mang, sợ hãi. Và chính sự chuyên nghiệp kết hợp với thái độ đồng cảm sâu sắc đã giúp nhiều bệnh nhân phong từ chỗ tuyệt vọng dần tìm lại được niềm tin vào con đường phía trước.

(Còn nữa)

Kỳ cuối: Lan tỏa y đức và khát vọng cống hiến

Kim Oanh - Yên Lan

Chính họ là điểm tựa vững chãi, là người đồng hành cùng người bệnh và cộng đồng trên hành trình bảo vệ sức khỏe.