Khẩn trương giải quyết khó khăn, sẵn sàng cho vụ Đông Xuân 2025 - 2026

Hai khó khăn lớn nhất khiến vụ Đông Xuân 2025 - 2026 ở khu vực phía Đông của tỉnh chậm triển khai so với lịch thời vụ mọi năm là kênh mương hư hỏng và lúa giống khan hiếm.

Các địa phương và đơn vị liên quan đang tìm cách khắc phục theo phương châm nước và giống tới đâu sạ tới đó.

Cần hỗ trợ cấp bách

Sau bão lũ, xã Sơn Thành bị bức vỡ 380 m thuộc 8 đoạn trên tuyến kênh Nam, 300 m kè Lạc Mỹ bị xói lở nghiêm trọng, 18 km hệ thống kênh mương thủy lợi do xã quản lý bị hư hỏng. Hiện tại, những khó khăn về kênh mương đã được chính quyền xã khắc phục.

Theo ông Lê Quang Phụng, Phó Chủ tịch UBND xã Sơn Thành, địa phương tiến hành nạo vét kênh mương và tu sửa một số đoạn kênh mương hư hỏng từ nguồn ngân sách địa phương. Đối với các tuyến kênh và công trình kè thuộc Công ty TNHH MTV Thủy nông Đồng Cam quản lý thì cũng được công ty sửa chữa.

Tuy nhiên, bà con xã Sơn Thành vẫn chưa thể bắt đầu gieo sạ vụ Đông Xuân này bởi lúa giống chưa có. Nguồn giống hỗ trợ từ xã hội hóa chỉ đáp ứng một phần rất nhỏ so với nhu cầu của địa phương.

Bão lũ khiến kênh mương bứt vỡ, ảnh hướng lớn tới sản xuất lúa vụ Đông Xuân 2025 - 2026.

Xã Tuy An Đông đang gặp khó khăn lớn khi hai công trình thủy lợi là đập Tam Giang và đê ngăn mặn Hàm Ngự Thủy hư hỏng hiện chưa được khắc phục khiến 843 ha lúa không thể sản xuất.

Ông Nguyễn Thanh Minh, Phó Chủ tịch UBND xã này cho biết 793 ha lúa hưởng nước từ đập Tam Giang. Sau bão lũ, đập này bị hư hỏng nặng đến nay chưa thể khắc phục và bà con không thể xuống giống vụ Đông Xuân này. Còn đê ngăn mặn Hàm Ngự Thủy hư hỏng ảnh hưởng tới 50 ha lúa. Hàng ngày, khi thủy triều lên, nước mặn xâm nhập vào đất lúa. Nếu không ngăn kịp thời, vụ Đông Xuân bà con cũng rất khó khăn.

"Đây là 2 công trình lớn vượt quá khả năng giải quyết của địa phương. Xã mong muốn đưa 2 công trình này vào danh sách công trình cấp bách sửa chữa để sớm được khắc phục. Trước mắt để kịp lịch xuống giống vụ Đông Xuân, địa phương đề xuất tỉnh có phương án đắp đất ngăn mặn rồi triển khai theo quy trình kỹ thuật sau. Đập Tam Giang cũng có thể sửa chữa một phần để cung cấp nước trở lại, sau đó tính tới phương án sửa chữa sâu bên trong", ông Minh nói.

Khắc phục kênh mương bê tông bị bồi lấp do bão lũ tại xã Hòa Mỹ.

Hiện các xã, phường đã có văn bản báo cáo về những thiệt hại kênh mương và đề xuất hỗ trợ kinh phí cũng như giống lúa để sớm triển khai vụ Đông Xuân 2025 - 2026. Các địa phương cho rằng nếu chờ theo quy trình thủ tục thì mất nhiều thời gian nên đề nghị tỉnh có cơ chế cho phép sử dụng kinh phí tạm ứng để chủ động thực hiện.

Ông Nguyễn Hưng Anh Kiệt, Phó Chủ tịch UBND phường Đông Hòa cho biết: “Về thủy lợi, địa phương thiệt hại khoảng 3,9 tỷ đồng. Để chủ động kinh phí khắc phục, địa phương đề xuất cho phép sử dụng từ 30 - 50% kinh phí trong tổng thiệt hại để sửa chữa, nạo vét, tu bổ phục vụ sản xuất vụ Đông Xuân trước mắt. Sau đó, địa phương hoàn thiện các thủ tục hành chính để nhận kinh phí hỗ trợ sau”.

Gỡ khó từng khâu

Theo Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh, Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa có quyết định 5515 về việc xuất hạt giống cây trồng dự trữ quốc gia hỗ trợ tỉnh Đắk Lắk khắc phục thiệt hại do thiên tai. Theo đó, nhà nước cấp không thu tiền 1.485 tấn hạt giống lúa. Giống lúa được cấp phát là Đài thơm 8 (cấp xác nhận 1) và OM5451 (cấp nguyên chủng). Nguồn giống từ Công ty Cổ phần Tập đoàn Giống cây trồng Việt Nam và Công ty Cổ phần Giống cây trồng miền Nam.

“Có địa phương, bà con sạ lan, cần tới 10 - 12 kg lúa giống/sào; cũng có nơi sạ hàng chỉ cần 4 - 6 kg lúa giống/sào. Chi cục đang căn cứ trên diện tích lúa thiệt hại và các phương pháp canh tác chuẩn kỹ thuật để phân phối giống về các địa phương cho phù hợp”, ông Trương Quang Tưởng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật chia sẻ.

Những diện tích có nước, bà con đang tiến hành cày đất lần một.

Với các công trình kênh mương, trạm Phú Xuân đã hoàn thành và mở nước ngày 20/12. Các trạm bơm gồm Xuân Bình, Suối Vực, Nam Bình, Mỹ Lâm cũng hoàn thành sửa chữa, đảm bảo mở nước theo kế hoạch ban đầu. Trạm Sông Hinh và Đồng Tròn đang thực hiện sẽ thông kênh mở nước trước ngày 25/12. Trạm Kênh Nam, Kênh Bắc dự kiến mở nước trước 31/12. 

Đến nay, hệ thống đập Tam Giang chưa thể triển khai công tác khắc phục, dự kiến thời gian hoàn thành để mở nước khoảng cuối tháng 1/2026. 

Bà Đặng Thị Thủy, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh cho biết: "Với các công trình thủy lợi, các đơn vị đẩy nhanh tiến độ khắc phục, sửa chữa theo phân công trách nhiệm của từng đơn vị, địa phương. Về lúa giống, các xã, phường nắm lại nhu cầu giống trong đó trừ ra nguồn giống xã hội hóa để dở có kế hoạch phân bổ phù hợp. Phía Đông của tỉnh cố gắng mở nước, xuống giống vụ Đông Xuân 2025 - 2026 từ ngày 31/12/2025 - 10/1/2026".

Minh Duyên