Cùng nông dân thay đổi thói quen canh tác

Huyện Cư M’gar có nhiều lợi thế về tài nguyên đất, khí hậu nhưng để làm giàu từ nông nghiệp, nông dân cần thay đổi thói quen canh tác, sản xuất có trách nhiệm nhằm nâng cao hiệu quả và phát triển nông nghiệp bền vững.

Lợi thế đi kèm thách thức

Với tổng diện tích tự nhiên 82.450 ha, trong đó đất nông nghiệp trên 73.400 ha, huyện Cư M'gar sở hữu lợi thế về thổ nhưỡng để phát triển các loại cây công nghiệp như: cà phê, hồ tiêu, cao su và cây ăn quả.

Hiện huyện có 37.726 ha cà phê, 4.800 ha hồ tiêu, hơn 3.000 ha cây ăn quả, phần lớn được trồng xen trong vườn cà phê. Hằng năm, sản lượng cà phê nhân đạt khoảng 80.000 tấn, hồ tiêu khoảng 4.826 tấn, và khoảng 45.000 tấn trái cây các loại. Nông nghiệp đóng vai trò chủ đạo, mang lại nguồn thu nhập chính cho người dân.

Nông dân huyện Cư M'gar tham gia lớp tập huấn kỹ thuật canh tác bền vững và tham quan thực tế tại vườn cây.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Công Văn, Phó Chủ tịch UBND huyện, sản xuất nông nghiệp ở địa phương đang đối mặt với nhiều thách thức, hạn chế. Điển hình là tình trạng canh tác nhỏ lẻ, manh mún, với bình quân khoảng 1,2 ha/hộ, trong đó nhiều hộ chỉ có diện tích canh tác từ 0,5 - 1 ha, bao gồm nhiều thửa; đáng lo ngại là việc lạm dụng phân bón hóa học, thuốc bảo vệ thực vật (BVTV) diễn ra khá phổ biến…

Hậu quả dẫn đến suy thoái đất, ô nhiễm nguồn nước, môi trường, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe người dân và chất lượng sản phẩm nông nghiệp. Trong khi đó, thị trường nhập khẩu ngày càng có những yêu cầu khắt khe về giảm phát thải khí nhà kính, chống phá rừng và sản xuất có trách nhiệm…, càng tạo thêm áp lực lớn cho các sản phẩm nông sản chủ lực của huyện.

Vì vậy, để tạo ra sản phẩm giá trị cao hơn, bảo đảm nền nông nghiệp phát triển bền vững thì bà con nông dân bắt buộc phải thay đổi tập quán sản xuất, tổ chức lại sản xuất để bảo vệ sức khỏe cho người sản xuất, người tiêu dùng.

Những tín hiệu vui

Góp phần từng bước giải quyết vấn đề này, năm 2021 Chương trình sản xuất kết hợp với bảo tồn nguồn tài nguyên và an sinh xã hội huyện Cư M'gar (còn gọi là chương trình Compact Cư M'gar) được triển khai.

Giai đoạn 2021 - 2025, đã có 37.726 ha cà phê, 4.800 ha hồ tiêu, 3.000 ha cây ăn quả các loại tham gia chương trình này. Mục tiêu hướng đến hình thành vùng nguyên liệu bền vững quy mô lớn huyện Cư M’gar vào năm 2025 và là một phần trong mục tiêu tổng thể “Vùng nguyên liệu bền vững quy mô lớn tỉnh Đắk Lắk” do Tổ chức Sáng kiến Thương mại bền vững (IDH) hỗ trợ.

Nông dân huyện Cư M'gar tham gia lớp tập huấn kiến thức về canh tác bền vững do chương trình Compact tổ chức.

Thông qua chương trình, đã tập huấn cho 505 tiểu giảng viên là khuyến nông viên các xã và trưởng nhóm nông dân, 86.319 lượt nông dân tham gia (trong đó tỷ lệ phụ nữ tham gia chiếm 37%); tổ chức cho 3.208 lượt nông dân tham quan học tập, chia sẻ thông qua mô hình sản xuất thành công, và ký kết biên bản cam kết "không mua bán, kinh doanh thuốc BVTV cấm, thuốc diệt cỏ có chứa hoạt chất Glyphosate" với 100 đại lý kinh doanh trên địa bàn. Ngoài ra, chương trình còn hỗ trợ 823.200 cây giống cà phê, 369.518 cây trồng xen các loại cho nông dân; hình thành liên kết chuỗi sản xuất, hỗ trợ thành lập mới và đỡ đầu cho 12 hợp tác xã nông nghiệp bền vững...

Ông Y Wen Knul ở xã Cuôr Đăng có 1,5 ha cà phê xen hồ tiêu. Trước đây, gia đình ông chủ yếu sử dụng phân bón hóa học để bón cho cây trồng, khiến đất càng bị cằn cỗi, bạc màu, cây sinh trưởng kém. Sau khi tham gia lớp tập huấn do chương trình Compact Cư M'gar tổ chức, ông đã thay đổi phương pháp canh tác. Giờ đây ông đã biết cách quản lý cỏ dại, quản lý thảm phủ thay vì “dọn cỏ tận gốc”, biết áp dụng tưới nước tiết kiệm, giảm tổn thất sau thu hoạch, thực hiện các biện pháp an toàn trong lao động góp phần sản xuất bền vững và có trách nhiệm hơn.

Tiến sĩ Trần Thị Huế, giảng viên bộ môn Bảo vệ thực vật, Khoa Nông nghiệp, Trường Đại học Tây Nguyên khẳng định, nâng cao nhận thức và thực hành canh tác trong sản xuất nông nghiệp, như: thay đổi thói quen từ “làm sạch cỏ” sang “quản lý cỏ dại, quản lý thảm phủ”; giảm lạm dụng phân bón, thuốc BVTV hóa học, tăng cường sử dụng phân bón hữu cơ; áp dụng các mô hình xen canh hợp lý, tưới nước tiết kiệm… là tiền đề giúp nông dân tiết kiệm chi phí đầu vào, tăng lợi nhuận. Thay đổi này ảnh hưởng lớn đến sự tăng trưởng bền vững trong sản xuất nông nghiệp, bảo đảm phát triển kinh tế - xã hội nhưng vẫn bảo tồn được tài nguyên đất, nước.

Phát huy lợi thế của địa phương, ngành nông nghiệp huyện tiếp tục đa dạng hóa cây trồng hợp lý; phổ biến và hỗ trợ nông dân các biện pháp canh tác tiên tiến giúp chủ động hơn trong sản xuất, giảm chi phí và nâng cao thu nhập cho người trồng. Đồng thời, đẩy mạnh tổ chức tập huấn, hội thảo trao đổi kinh nghiệm giữa nông dân và nhà khoa học, cũng như hỗ trợ nông dân tiếp cận thị trường, tiêu thụ sản phẩm, xây dựng hồ sơ truy xuất nguồn gốc, áp mã vùng trồng giúp nông sản dễ tiếp cận các thị trường cao cấp.

Đỗ Lan