Hồi chuông cảnh báo về bạo lực học đường

Vụ việc học sinh lớp 11 đâm chết bạn lớp 12 của Trường THPT Đặng Thai Mai (tỉnh Thanh Hóa) xảy ra vào trưa 17/10, tại khu vực cây xăng cách cổng trường không xa, không chỉ gây bàng hoàng trong dư luận, mà còn gióng lên hồi chuông báo động nghiêm trọng về thực trạng bạo lực học đường hiện nay.

Theo camera ghi lại hiện trường cho thấy một nhóm học sinh, trong đó nam sinh lớp 12 đã truy đuổi, dùng mũ bảo hiểm đánh học sinh lớp 11 trước, sau đó bị đáp trả bằng một nhát dao chí mạng. Hậu quả, một học sinh mất mạng khi chưa kịp tốt nghiệp THPT. Một học sinh đối mặt vòng lao lý khi còn quá trẻ. Hai gia đình đều rơi vào bi kịch không gì bù đắp nổi. Nhiều gia đình có con em tham gia hoảng hốt. Đó là cái giá quá đắt cho một mâu thuẫn, mà lẽ ra trong môi trường giáo dục an toàn, đã có thể được ngăn chặn từ sớm.

Hiện trường nơi nam sinh lớp 12 bị bạn cùng trường đâm tử vong. (Ảnh cắt từ clip)

Đây là một trong nhiều vụ việc học sinh đánh hội đồng, sử dụng hung khí, thậm chí dẫn đến thương vong đã xảy ra ở nhiều địa phương. Số liệu của Bộ GD - ĐT cho thấy, mỗi năm học, toàn quốc xảy ra khoảng 1.600 vụ việc học sinh đánh nhau trong và ngoài trường học; trung bình xảy ra 5 vụ/ngày. Nếu như trước đây, các vụ đánh nhau này thường được nhìn nhận dưới góc độ bộc phát, nông nổi, thì vụ việc lần này đã vượt ra khỏi phạm vi đó. Nó cho thấy sự gia tăng của hành vi bạo lực cực đoan trong lứa tuổi học sinh; phản ánh lỗ hổng trong giáo dục giá trị sống, sự thiếu hụt nghiêm trọng kỹ năng ứng xử, kiểm soát cảm xúc và cả sự lỏng lẻo trong giám sát, phối hợp giữa nhà trường, gia đình và xã hội.

Trước hết, nhà trường cần xem lại vai trò trong việc phát hiện và ngăn chặn sớm mâu thuẫn giữa học sinh. Trong môi trường giáo dục, mọi dấu hiệu bất thường về hành vi, lời nói, hoặc mâu thuẫn cá nhân cần được ghi nhận và xử lý ngay, không để kéo dài. Việc học sinh giải quyết xung đột bằng bạo lực - dù ở mức độ nào - thay vì đối thoại là không thể xem nhẹ.

Song song đó, gia đình không chỉ theo sát việc học mà còn phải quan tâm đến đời sống tâm lý, bạn bè và các biểu hiện cảm xúc của con em mình. Một học sinh có thể dễ dàng sở hữu và mang theo hung khí bên người là điều đáng báo động.

Về mặt xã hội, sự phổ biến của hình ảnh bạo lực trên mạng, phim ảnh, cùng sự thiếu định hướng từ người lớn có thể đang âm thầm “bình thường hóa” các hành vi bạo lực trong mắt giới trẻ. Khi bạo lực trở thành một phản ứng quen thuộc cho mọi mâu thuẫn, thì hậu quả tất yếu là những cái kết bi thương.

Sau mỗi vụ việc, cụm từ rút kinh nghiệm sâu sắc thường được lặp lại. Thiết nghĩ, đây là lúc nhìn nhận lại thực tế, tổng hòa các giải pháp vẫn chưa đủ mạnh, thiếu tính ràng buộc. Trong đó, có thể dẫn ra số liệu 90% học sinh hạnh kiểm tốt nhưng bạo lực học đường vẫn diễn ra hết sức nhức nhối. Mới đây, tại Phiên họp thứ 50 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Công tác đại biểu Nguyễn Thanh Hải đề nghị rà soát lại giữa việc đánh giá và thực trạng đạo đức học sinh khi nêu số liệu trên. Đồng thời đề nghị Ủy ban Dân nguyện - Giám sát Quốc hội giám sát Thông tư số 19 của Bộ GD - ĐT quy định về khen thưởng và kỷ luật học sinh. Phải nói rằng, việc bỏ hình thức kỷ luật mạnh thể hiện tính nhân văn, tính giáo dục, nhưng thực trạng về bạo lực học đường giữa học sinh - học sinh, giữa học sinh - thầy cô giáo, thì rất cần giám sát.

Thực tế cần nhiều giải pháp cụ thể, quyết liệt hơn nữa. Thiết nghĩ, ngành giáo dục cần rà soát lại quy trình phòng ngừa và xử lý xung đột trong trường học. Việc xử lý mâu thuẫn không thể chỉ dựa vào hình thức kỷ luật, mà cần chú trọng hỗ trợ tâm lý, định hướng hành vi và tăng cường khả năng tự kiểm soát của học sinh. Các trường cần thành lập hoặc nâng cao hiệu quả bộ phận tư vấn tâm lý học đường. Ngoài ra cần đẩy mạnh sự phối hợp giữa nhà trường - gia đình - chính quyền địa phương trong giám sát học sinh, đặc biệt ngoài giờ học.

Giáo dục không chỉ dạy chữ, mà còn phải dạy người. Vụ việc đau lòng tại Thanh Hóa - là hồi chuông thức tỉnh, tiến đến việc xóa bỏ - chứ không thể là một nốt trầm tiếp theo trong chuỗi sự kiện bạo lực học đường vốn đã kéo dài suốt nhiều năm.

Ngọc Duyên