Phát triển mô hình du lịch cộng đồng thôn Xí Thoại, xã Xuân Lãnh

Nép mình yên bình ở phía Đông tỉnh, thôn Xí Thoại (xã Xuân Lãnh) là bảo tàng sống động của văn hóa dân tộc bản địa.

Với sự trân trọng và nỗ lực bảo tồn từ chính quyền địa phương, ngành Du lịch và các tổ chức quốc tế, thôn Xí Thoại đã vẽ nên một hành trình đáng ngưỡng mộ từ danh hiệu Thôn văn hóa miền núi đầu tiên của tỉnh Phú Yên (năm 2000) đến thôn văn hóa du lịch cộng đồng (năm 2014). Đặc biệt, đầu năm 2024, nơi đây chính thức được công nhận là làng nghề truyền thống dệt thổ cẩm.

Biểu diễn trống đôi, cồng ba, chiêng năm của bà con xã Xuân Lãnh.

Với hơn 200 hộ dân và 600 nhân khẩu, trong đó có đến 95% dân số là đồng bào dân tộc Ba Na - thôn Xí Thoại là cái nôi của văn hóa Ba Na. Sự hiện diện mạnh mẽ của cộng đồng Ba Na đã tạo nên một bức tranh văn hóa độc đáo tại xã Xuân Lãnh, được thể hiện rõ nét qua các lễ hội truyền thống, phong tục tập quán và đặc biệt là nghề dệt thổ cẩm.

Di sản văn hóa đặc sắc và nổi tiếng nhất của thôn Xí Thoại phải kể đến bộ nhạc cụ truyền thống trống đôi, cồng ba, chiêng năm. Đây không chỉ là tài sản tinh thần của buôn làng mà còn là một Di sản văn hóa phi vật thể cấp Quốc gia, được công nhận vào năm 2016, khẳng định giá trị lịch sử và nghệ thuật độc đáo của cộng đồng nơi đây.

Chủ tịch UBND xã Xuân Lãnh Huỳnh Anh Tuấn cho biết: “Phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc, người làng Xí Thoại đã và đang từng bước phục dựng lễ hội, các di sản văn hóa, bảo tồn và phát huy giá trị bằng cách tạo nên sản phẩm du lịch văn hóa cộng đồng. Năm 2024, được sự hỗ trợ của tổ chức phi chính phủ MCNV (Tổ chức Y tế Hà Lan – Việt Nam), một tổ hợp làm du lịch cộng đồng thôn Xí Thoại được hình thành, bước đầu xây dựng được sản phẩm du lịch văn hóa cộng đồng như biểu diễn văn hóa cồng chiêng, dệt thổ cẩm, uống rượu cần, tham quan, dã ngoại phục vụ du khách”.

Anh Hồ Đình Lợi, du khách đến từ TP. Hồ Chí Minh chia sẻ: “Tôi thật sự bất ngờ khi được tham quan khu du lịch cộng đồng ở thôn Xí Thoại. Bà con trong trang phục truyền thống trình diễn những tiết mục trống đôi, cồng ba, chiêng năm điêu luyện, âm vang trầm bổng theo tiếng vọng của núi rừng, rất hùng vĩ. Nếu có dịp tôi sẽ quay trở lại, lưu trú qua đêm để tìm hiểu thêm về những sản phẩm du lịch cồng đồng nơi đây”.

Không riêng gì cồng chiêng, nghề dệt thổ cẩm của người Ba Na tại thôn Xí Thoại cũng là một nét đẹp truyền thống, với các sản phẩm như: khăn, túi và váy được làm thủ công, kết hợp hoa văn độc đáo. Dù từng có thời điểm mai một do khó khăn về đầu ra, nghề dệt đã được khôi phục nhờ sự hỗ trợ của chính quyền địa phương và các tổ chức như Hội Thiện nguyện Đom Đóm Phú Yên, giúp người dân tăng thu nhập và quảng bá văn hóa.

Vừa chăm chú dệt từng sợi vải trên khung cửi, vừa trò chuyện với chúng tôi, nghệ nhân Nguyễn Thị Ri bày tỏ: “Thổ cẩm là loại vải được dệt thủ công từ sợi có nguồn gốc từ cây lanh, bông và gai dầu. Loại vải thủ công này rất an toàn cho người sử dụng, thân thiện với môi trường được tạo ra bởi các nghệ nhân Ba Na tài năng của Xuân Lãnh. Mỗi hoa văn dệt vào vải phản ánh đặc điểm văn hóa độc đáo của nhóm dân tộc địa phương. Mỗi một sản phẩm đòi hỏi tốn rất nhiều công sức cùng với tay nghề khéo léo của người thợ”.

Khách du lịch tham quan, thưởng thức ẩm thực đặc trưng của đồng bào dân tộc thiểu số xã Xuân Lãnh.

Ông Lê Văn Khương, Trưởng thôn, Tổ trưởng Tổ hợp tác du lịch cộng đồng thôn Xí Thoại cho hay: “Những năm qua, du lịch nông nghiệp, nông thôn trở thành một lựa chọn hấp dẫn cho du khách khi muốn tìm hiểu văn hóa, con người và cuộc sống nơi đây. Đồng thời, đây cũng là cơ hội để các vùng đất nông thôn tận dụng tiềm năng để tăng giá trị đất đai, thúc đẩy sự phát triển kinh tế - xã hội địa phương”.

Theo ông Huỳnh Anh Tuấn, Chủ tịch UBND xã Xuân Lãnh, mô hình du lịch cộng đồng tại thôn Xí Thoại, là bước tiến quan trọng trong việc khai thác tiềm năng văn hóa và thiên nhiên của xã. Chính quyền địa phương luôn khuyến khích người dân mở các dịch vụ homestay và tổ chức tour trải nghiệm. Trong thời gian tới, xã sẽ tiếp tục quan tâm, thực hiện tốt công tác tuyên truyền, vận động người dân tham gia cùng với chính quyền để xây dựng, phát huy các giá trị của du lịch cộng đồng ở địa phương. Đồng thời tăng cường huy động các nguồn lực để đầu tư hạ tầng, cơ sở vật chất, hỗ trợ cho người dân trong việc đào tạo, bồi dưỡng cho các lực lượng làm du lịch tại điểm du lịch cộng đồng để thu hút du khách và tạo việc làm ổn định cho người dân.

Kim Chi