Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV

Tháo gỡ “điểm nghẽn” hoàn thuế giá trị gia tăng

Sáng 11/12, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng. Kết quả, có 421/424 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, chiếm 89,01% tổng số đại biểu Quốc hội.

Trước khi biểu quyết, Quốc hội nghe Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng trình bày Báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật.

Về quy định đối với sản phẩm nông sản, dự thảo đã được chỉnh sửa về mặt kỹ thuật soạn thảo, bảo đảm cách thể hiện thống nhất với quy định tại Luật Thuế GTGT năm 2016. Các điều chỉnh tập trung làm rõ phạm vi đối tượng không chịu thuế, khâu tính thuế, cách xử lý trong giao dịch giữa các doanh nghiệp, hợp tác xã và người tiêu dùng cuối cùng.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp. Ảnh: quochoi.vn

Đối với phế phẩm, phụ phẩm, phế liệu, nội dung sửa đổi chủ yếu là hoàn thiện về mặt kỹ thuật và cách diễn đạt, nhưng có ý nghĩa quan trọng trong việc minh bạch chính sách. Việc khuyến khích thu hồi, tái sử dụng phụ phẩm, phế phẩm nông nghiệp không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên, mà còn tạo động lực thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn trong ngành nông nghiệp, hạn chế chất thải và giảm tác động tiêu cực đến môi trường.

Một nội dung đáng chú ý khác là sửa đổi quy định về thức ăn chăn nuôi. Báo cáo giải trình nêu rõ, việc điều chỉnh nhằm bảo đảm sự đồng bộ giữa các loại hàng hóa có cùng mục đích sử dụng như thức ăn chăn nuôi, dược liệu; đồng thời bảo đảm công bằng giữa thức ăn chăn nuôi sản xuất trong nước và thức ăn chăn nuôi nhập khẩu.

Khi khung chính sách rõ ràng, đồng bộ, các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh thức ăn chăn nuôi sẽ có điều kiện giảm giá thành, qua đó hỗ trợ trực tiếp cho người chăn nuôi trong bối cảnh chi phí đầu vào tăng cao, thị trường tiêu thụ còn nhiều khó khăn. Đây cũng là giải pháp gián tiếp hỗ trợ ngành nông nghiệp khôi phục sau thiên tai, bão lũ, dịch bệnh, phù hợp với mục tiêu phát triển bền vững.

Kết quả biểu quyết thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế giá trị gia tăng. Ảnh: quochoi.vn

Liên quan điều kiện hoàn thuế GTGT, Chính phủ đã bổ sung đánh giá tác động, trong đó nêu rõ thực trạng và tỷ lệ hồ sơ hoàn thuế trong thời gian qua.

Bộ trưởng Bộ Tài chính Nguyễn Văn Thắng cho biết, theo Luật Thuế GTGT năm 2008, sản phẩm cây trồng, rừng trồng, chăn nuôi, thủy sản nuôi trồng, đánh bắt chưa chế biến hoặc chỉ qua sơ chế thông thường thuộc đối tượng không chịu thuế ở khâu sản xuất, nhập khẩu.

Tuy nhiên, người tiêu dùng cuối cùng vẫn phải chịu thuế suất 5% khi mua hàng ở khâu thương mại. Quy định này từng khiến nhiều doanh nghiệp phát sinh nhu cầu “mua bán hóa đơn lòng vòng”, dẫn đến nguy cơ gian lận thuế.

Để xử lý, năm 2016, Quốc hội đã bổ sung cơ chế cho phép doanh nghiệp ở khâu thương mại không phải kê khai, nộp thuế GTGT đầu ra, nhưng được khấu trừ thuế GTGT đầu vào đối với các chi phí đầu vào hợp pháp như điện, nước, vận chuyển. Khi bán cho người tiêu dùng, hàng hóa vẫn chịu thuế suất 5%. Cơ chế này giữ được bản chất của thuế GTGT, đồng thời hạn chế gian lận trong hoàn thuế.

Tuy nhiên, khi Luật Thuế GTGT năm 2024 bỏ quy định này, thực tiễn triển khai đã phát sinh nhiều vướng mắc. Người mua muốn được hoàn thuế phải chứng minh người bán đã có hóa đơn, chứng từ hợp pháp và đã kê khai, nộp thuế - một yêu cầu bị đánh giá là “không hợp lý”, bởi người mua không có khả năng kiểm soát nghĩa vụ thuế của người bán. Nhiều tập đoàn, tổng công ty, hiệp hội nông, lâm, thủy sản và cơ quan chức năng đã liên tục kiến nghị phải sớm điều chỉnh.

Trên cơ sở đó, dự thảo Luật lần này đã sửa đổi theo hướng kế thừa, khôi phục tinh thần quy định của Luật năm 2016, đồng thời đưa quy định về điều kiện hoàn thuế vào Luật Quản lý thuế để bảo đảm tách bạch: kê khai, nộp thuế là trách nhiệm của bên bán; hoàn thuế là quyền và nghĩa vụ pháp lý của bên mua. Việc bãi bỏ quy định bất hợp lý trước đây được kỳ vọng sẽ rút ngắn thời gian hoàn thuế, giảm chi phí tài chính, tạo môi trường kinh doanh minh bạch, ổn định cho doanh nghiệp.

* Cũng trong phiên làm việc sáng nay, Quốc hội đã thông qua Luật Dự trữ quốc gia (sửa đổi); Luật Đầu tư (sửa đổi); Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn; Luật Phục hồi, phá sản; Luật Chuyển đổi số; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 15 luật trong lĩnh vực nông nghiệp và môi trường; Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản… cùng nhiều nội dung quan trọng khác.

Lan Anh (tổng hợp)