Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV

Sớm hoàn thiện hành lang pháp lý liên quan công nghệ cao, an ninh mạng

Sáng 9/12, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở hội trường về các báo cáo công tác của Chánh án TAND tối cao, Viện trưởng Viện KSND tối cao; công tác phòng, chống tội phạm và vi phạm pháp luật; công tác thi hành án; công tác phòng, chống tham nhũng năm 2025.

Đóng góp ý kiến thảo luận, các đại biểu đánh giá, năm 2025, công tác phòng, chống tội phạm đạt nhiều kết quả quan trọng; nhiều loại tội phạm nghiêm trọng, đặc biệt nghiêm trọng tiếp tục được kiềm chế.

Tổng số vụ phạm tội về trật tự xã hội giảm hơn 12% so với cùng kỳ; nhiều chuyên án lớn về ma túy, tín dụng đen, buôn lậu, tham nhũng, kinh tế, chức vụ được triệt phá. Các cơ quan chức năng đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, kết nối cơ sở dữ liệu dân cư, góp phần phát hiện sớm, xử lý nhanh hành vi phạm tội. Tỷ lệ điều tra, khám phá án hình sự đạt trên 81%, vượt chỉ tiêu Quốc hội giao.

Cùng với đó, công tác tuyên truyền pháp luật, phòng ngừa xã hội được triển khai đồng bộ; phong trào toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc, các mô hình tự quản tiếp tục phát huy hiệu quả. Đại biểu nhấn mạnh, những kết quả này thể hiện tinh thần chủ động, trách nhiệm, sự hy sinh thầm lặng của lực lượng thực thi pháp luật và sự đồng lòng, ủng hộ của Nhân dân.

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả tích cực, các đại biểu bày tỏ quan ngại trước tình hình tội phạm trên không gian mạng và tội phạm sử dụng công nghệ cao tiếp tục diễn biến phức tạp, với nhiều thủ đoạn tinh vi: lừa đảo đầu tư trực tuyến, chiếm đoạt tài sản qua tài khoản ngân hàng, giả mạo cơ quan nhà nước, lợi dụng các nền tảng số, trung gian thanh toán… gây thiệt hại kinh tế lớn, xói mòn niềm tin của người dân.

Tội phạm liên quan đến thanh thiếu niên có xu hướng gia tăng; tình trạng lôi kéo tham gia các đường dây lừa đảo, đánh bạc qua mạng; bạo lực học đường, cố ý gây thương tích… trở thành vấn đề xã hội đáng báo động.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên họp. Ảnh: quochoi.vn

Tội phạm ma túy, tín dụng đen, tội phạm có tổ chức chưa được đẩy lùi, ngày càng tinh vi, lợi dụng triệt để mạng xã hội để hoạt động. Đặc biệt, số người nghiện, người sử dụng trái phép chất ma túy gia tăng, cho thấy công tác kiểm soát ma túy còn nhiều thách thức.

Từ thực tiễn đó, đại biểu kiến nghị Chính phủ sớm hoàn thiện thể chế pháp luật liên quan đến công nghệ cao, an ninh mạng, bảo vệ dữ liệu cá nhân, tài sản ảo, tiền ảo; ban hành các quy định đồng bộ, rõ ràng để tăng sức răn đe và tạo cơ sở pháp lý vững chắc trong phòng ngừa, xử lý tội phạm công nghệ cao. Đồng thời, đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong dẫn độ, thu hồi tài sản, điều tra xuyên biên giới.

Các ý kiến đề nghị xây dựng lực lượng chuyên trách mạnh cả về nghiệp vụ lẫn công nghệ; đầu tư trang thiết bị hiện đại, hình thành các trung tâm phân tích dữ liệu lớn phục vụ điều tra, nâng cao năng lực an ninh mạng; chú trọng đào tạo nguồn nhân lực về trí tuệ nhân tạo.

Cùng với đó là chuẩn hóa quy trình xác thực tài khoản ngân hàng, thuê bao di động, kiên quyết hạn chế tình trạng mua bán SIM ẩn danh, kiểm soát dòng tiền phục vụ lừa đảo, đánh bạc trực tuyến; hoàn thiện cơ chế truy vết dòng tiền, chặn các giao dịch bất thường.

Các đại biểu cũng nhấn mạnh yêu cầu tăng cường giáo dục pháp luật trong nhà trường; xử lý mạnh tay nội dung bạo lực, độc hại trên mạng xã hội; nâng cao trách nhiệm gia đình, nhà trường, xã hội trong quản lý, định hướng thanh thiếu niên, kiểm soát game online. Bên cạnh đó, cần hoàn thiện cơ chế nâng cao hiệu quả giải quyết tin báo, tố giác tội phạm; tăng cường kênh tiếp nhận thông tin qua nền tảng số, bảo vệ an toàn người tố giác.

Một nội dung khác được nhiều đại biểu quan tâm là tình hình tội phạm về môi trường, tài nguyên và an toàn thực phẩm. Các đại biểu nhận định, cùng với quá trình công nghiệp hóa, đô thị hóa nhanh, nhu cầu khai thác tài nguyên, sản xuất, chế biến thực phẩm và thương mại điện tử ngày càng lớn, các hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực này vẫn diễn biến phức tạp.

Đại biểu tham dự phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Hành vi phổ biến vẫn là xả thải vượt quy chuẩn ra môi trường; khai thác khoáng sản trái phép; khai thác cát, sỏi lòng sông không phép; hủy hoại rừng; săn bắt, mua bán động vật hoang dã; sản xuất, kinh doanh thực phẩm bẩn, thực phẩm giả, thực phẩm không rõ nguồn gốc. Đáng lo ngại, nhiều hành vi được tổ chức tinh vi, núp bóng doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, kinh doanh hợp pháp, gây khó khăn trong phát hiện, xử lý.

Theo báo cáo của Chính phủ, tội phạm và vi phạm pháp luật về môi trường, tài nguyên và an toàn thực phẩm tuy có xu hướng giảm nhưng vẫn ở mức cao, tính chất ngày càng phức tạp. Các lực lượng chức năng đã phát hiện, xử lý hàng chục nghìn vụ vi phạm hành chính; khởi tố nhiều vụ án hình sự liên quan đến khai thác tài nguyên trái phép, xả thải gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, sản xuất, buôn bán thực phẩm giả, không bảo đảm vệ sinh an toàn. Nhiều vụ việc quy mô lớn, kéo dài nhiều năm, thu lợi bất chính hàng chục, hàng trăm tỷ đồng đã được bóc gỡ.

Tuy vậy, thực tiễn cho thấy tình trạng khai thác khoáng sản trái phép, nhất là cát, sỏi lòng sông, đất san lấp tại một số địa phương vẫn phức tạp, gây sạt lở, ảnh hưởng đời sống người dân và hạ tầng giao thông. Tình trạng phá rừng, lấn chiếm đất rừng, săn bắt, buôn bán động vật hoang dã vẫn còn xảy ra ở vùng giáp ranh, vùng sâu, vùng xa, nơi công tác quản lý còn khó khăn.

Trong lĩnh vực an toàn thực phẩm, sản xuất, kinh doanh thực phẩm bẩn, thực phẩm giả, đặc biệt là sữa bột, thực phẩm chức năng, gia vị, đồ uống… diễn ra cả trên kênh truyền thống và thương mại điện tử, mạng xã hội, gây bức xúc dư luận.

Các đại biểu đề nghị Chính phủ tiếp tục coi đấu tranh với tội phạm về môi trường, tài nguyên và an toàn thực phẩm là một trong những nhiệm vụ trọng tâm, gắn chặt với mục tiêu phát triển bền vững và bảo đảm quyền được sống trong môi trường trong lành của Nhân dân. Trọng tâm là hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng đồng bộ, chặt chẽ, khắc phục khoảng trống, kẽ hở; tăng chế tài xử lý hình sự đối với hành vi vi phạm nghiêm trọng, tái phạm, có tổ chức và gây hậu quả đặc biệt lớn.

Cùng với đó, cần tăng cường đầu tư nguồn lực, trang thiết bị; ứng dụng khoa học, công nghệ trong giám sát môi trường, truy xuất nguồn gốc thực phẩm, quản lý tài nguyên; nâng cao năng lực lực lượng chuyên trách ở cơ sở; đẩy mạnh thanh tra, kiểm tra đột xuất ở các lĩnh vực, địa bàn, thời điểm tiềm ẩn nguy cơ cao.

Đồng thời, chú trọng công tác tuyên truyền, nâng cao nhận thức pháp luật của người dân, doanh nghiệp; khuyến khích người dân tham gia phát hiện, tố giác vi phạm trong lĩnh vực môi trường và an toàn thực phẩm…

Lan Anh (tổng hợp)