Nơi khởi đầu bản hùng ca Cách mạng Tháng Tám ở Đắk Lắk

Gần một thế kỷ trôi qua, Di tích lịch sử quốc gia Đồn điền CADA in dấu những thăng trầm của thời gian, trở thành chứng tích về một thời hào hùng của dân tộc.

Tinh thần kiên cường, bất khuất của công nhân CADA đã trở thành nguồn cảm hứng, tiếp sức cho người dân Krông Pắc hôm nay viết tiếp bản hùng ca đổi mới, xây dựng một cuộc sống ấm no, thịnh vượng trên mảnh đất lịch sử.

Lần giở lại từng trang sử vàng chói lọi ngay tại Di tích lịch sử quốc gia CADA, thế hệ hôm nay càng tự hào về truyền thống cách mạng của cha ông. Bên trong một đồn điền cà phê trù phú nhưng đầy rẫy sự bóc lột của thực dân Pháp, CADA đã sớm trở thành nơi thắp lửa đấu tranh và mở màn cho cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền của toàn tỉnh Đắk Lắk.

Dấu son mở đường tổng khởi nghĩa

CADA (viết tắt của cụm từ tiếng Pháp Compagnie Agricole D’Asie) là một trong những đồn điền lớn do Pháp xây dựng năm 1922 để trồng chè và cà phê. Nơi đây, thực dân Pháp đã dùng mọi thủ đoạn để bóc lột sức lao động của hàng nghìn công nhân một cách tàn nhẫn nhằm phục vụ lợi ích kinh tế của chúng. Trong chính nơi đầy rẫy áp bức ấy, công nhân CADA đã đứng lên tổ chức nhiều cuộc đấu tranh tự phát sôi nổi và mạnh mẽ; nội bộ công nhân ngày càng có sự đoàn kết chặt chẽ hơn.

Học sinh tham quan, tìm hiểu Di tích lịch sử Đồn điền CADA.

Bước ngoặt lịch sử đến vào tháng 3/1945, khi Nhật đảo chính Pháp. Tình hình chính trị hỗn loạn đã tạo cơ hội vàng cho phong trào cách mạng. Tháng 4/1945, tù chính trị tại Nhà đày Buôn Ma Thuột tổ chức đấu tranh đòi Nhật phải trả lại tự do. Sau khi thoát khỏi nhà đày, các chiến sĩ cách mạng đã bí mật gây dựng cơ sở, tổ chức lực lượng, CADA là một trong những cơ sở đầu tiên, đặc biệt quan trọng.

Trước thời cơ đang đến, ngày 17/8/1945, Tỉnh bộ Việt Minh Đắk Lắk chủ trương tiến hành cuộc khởi nghĩa ở đồn điền CADA, mở đầu cho cuộc tổng khởi nghĩa toàn tỉnh.

Tối 18/8/1945, tại CADA, một buổi liên hoan văn nghệ được tổ chức, nhưng thực chất là cuộc vận động quần chúng trong đồn điền cũng như các nơi khác đến tham dự cuộc mít tinh khởi nghĩa giành chính quyền của công nhân CADA, chứng kiến lễ ra mắt của chính quyền cách mạng và bộ máy quản lý mới của đồn điền CADA.

Ngày 19/8/1945, một hình ảnh đã đi vào lịch sử: Lá cờ cách mạng tung bay trên cột cờ cao giữa đồn điền. Cũng trong ngày 19/8, được công nhân đồn điền CADA hỗ trợ, chính quyền cách mạng được thành lập ở nhiều đồn điền và buôn ấp từ km 49 đến km 3 trên đường số 21 và dọc tỉnh lộ số 8…

Ngày 24/8/1945, tại Buôn Ma Thuột, lá cờ đỏ sao vàng tung bay trên sân vận động thị xã trong cuộc mít tinh, biểu dương lực lượng với hàng nghìn quần chúng các dân tộc Êđê, M’nông, Jrai… tham gia. Chính quyền bù nhìn sụp đổ, chính quyền cách mạng ra đời, đánh dấu bước ngoặt lịch sử trọng đại của nhân dân các dân tộc ở Đắk Lắk.

Với những ý nghĩa lịch sử to lớn, năm 1999, quần thể đồn điền CADA vinh dự được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia. Miếu thờ CADA - một địa chỉ đỏ quan trọng khác trong quần thể CADA cũng được xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia vào năm 2012.

Miếu thờ CADA sau khi được tu bổ, tôn tạo.

Sức sống mới trên vùng đất anh hùng

Vùng đất Krông Pắc - nơi từng ghi dấu một thời kỳ lịch sử hào hùng, nơi bùng lên ngọn lửa Tổng khởi nghĩa mùa Thu tháng Tám 1945, hôm nay đang mang một diện mạo mới của sự no ấm, trù phú.

Cùng với cây cà phê, hồ tiêu, và một số cây ăn trái, Krông Pắc đang tập trung phát triển cây sầu riêng và loại cây này đã và đang trở thành “ngôi sao” sáng. Tính đến năm 2024, toàn xã có 2.800 ha sầu riêng, tăng 1.387 ha so với năm 2020. Toàn xã hiện có 34 sản phẩm OCOP, trong đó chủ yếu là những sản phẩm được phát triển từ thế mạnh của địa phương như sầu riêng cấp đông, sầu riêng sấy thăng hoa, cà phê, yến sào, tiêu…; góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế nông thôn, tạo công ăn việc làm cho lao động trên địa bàn.

Hạ tầng cơ sở cũng được quan tâm đầu tư. Các tuyến đường giao thông được bê tông hóa, nhựa hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho việc vận chuyển nông sản và đi lại của người dân.

Krông Pắc những ngày này đang bước vào chính vụ thu hoạch sầu riêng với không khí rộn ràng, phấn khởi, tràn ngập mùi hương đặc trưng của loại “vua trái cây”. Dọc các tuyến đường, từng dòng xe container nối đuôi nhau chờ đến lượt “ăn hàng”, tạo nên một khung cảnh sôi động.

Câu chuyện của ông Lê Thế Hà, một cựu chiến binh ở thôn Phước Thành, là một minh chứng sống động. Với gần 2 ha sầu riêng cho sản lượng 25 tấn mỗi năm, ông thu về hàng tỷ đồng. Ông kể lại, từ năm 1991, khi về nhận công tác tại Ban Chỉ huy Quân sự huyện Krông Pắc, ông đã gắn bó trọn vẹn với vùng đất bazan này. Ông và gia đình đã tích cóp, chắt chiu mua đất sản xuất, chuyển đổi từ cây cà phê sang sầu riêng và kiên trì học hỏi kỹ thuật chăm sóc để cây phát triển bền vững, thân thiện với môi trường, đạt chứng nhận VietGAP. Ông tự hào chia sẻ: “Không riêng gia đình tôi, ở thôn Phước Thành, hầu như nhà nào cũng trồng sầu riêng, đã góp phần quan trọng thay đổi diện mạo thôn quê. Những con đường đất đỏ trước đây đã được bê tông hóa, nhà cửa được xây mới khang trang, đem đến cuộc sống ấm no, sung túc cho nhiều gia đình”.

Những vườn sầu riêng trù phú ở Krông Pắc. Ảnh: Đ. Hoàng

Cùng với phát triển kinh tế, Krông Pắc cũng đẩy mạnh các hoạt động văn hóa, lễ hội. Lễ hội Sầu riêng Krông Pắc được tổ chức với chuỗi sự kiện đặc sắc, thu hút hàng trăm nghìn lượt khách tham quan, trải nghiệm.

Chủ tịch UBND xã Krông Pắc Lại Đức Đại chia sẻ: “Chúng tôi muốn du khách đến Krông Pắc không chỉ để thưởng thức sầu riêng mà còn để tìm hiểu về một quá khứ hào hùng trên vùng đất đặc biệt này. Kể từ năm 2026, các di tích lịch sử như CADA và Miếu thờ CADA sẽ được đưa vào chuỗi sự kiện chính của lễ hội sầu riêng. Điều này không chỉ tôn vinh lịch sử mà còn giúp chúng tôi lan tỏa nét đẹp văn hóa, sự năng động của con người vùng đất này”.

Quỳnh Anh