Khi chính quyền gần dân, sát việc (kỳ 1)

Tinh gọn bộ máy hành chính, thực hiện mô hình chính quyền địa phương hai cấp là chủ trương đột phá, hợp ý Đảng - lòng dân. Được phân cấp, phân quyền mạnh mẽ, chính quyền xã, phường - cấp cơ sở gần dân nhất - từ chỗ chỉ là cấp thừa hành, nay chủ động quyết định nhiều vấn đề của địa phương; chuyển từ trạng thái chính quyền nặng về quản lý hành chính sang phục vụ nhân dân và kiến tạo phát triển.

Kỳ 1: Linh hoạt, chủ động gỡ khó

Chính quyền địa phương hai cấp là một mô hình mới chưa có tiền lệ nên trong vận hành không tránh khỏi những khó khăn, vướng mắc ban đầu. Song, các địa phương đang nỗ lực, quyết tâm gỡ khó với phương châm “bộ máy mới đòi hỏi cách ứng xử mới, tư duy phải đổi mới, hành động phải quyết liệt”.

Tại tỉnh Đắk Lắk, cùng với việc sáp nhập địa giới với tỉnh Phú Yên (cũ), toàn tỉnh sắp xếp lại thành 102 xã, phường. Đảm nhiệm thêm nhiều nhiệm vụ mới, đối diện với không ít khó khăn, thách thức nhưng nhiều xã, phường đã nỗ lực gỡ khó bằng nhiều cách làm linh hoạt, chủ động, phát huy nội lực.

Phó Bí thư Tỉnh ủy, Chủ tịch UBND tỉnh Tạ Anh Tuấn (thứ hai từ trái sang) trao đổi, nắm bắt ý kiến của người dân về hoạt động của Trung tâm Phục vụ hành chính công phường Buôn Ma Thuột. Ảnh: N. Xuân

Những vấn đề nảy sinh từ thực tế

Xã Sông Hinh được hình thành trên cơ sở sáp nhập toàn bộ diện tích tự nhiên và dân số của thị trấn Hai Riêng, các xã Ea Bia, Ea Trol và Sông Hinh (cũ). Sau sáp nhập, xã có diện tích tự nhiên là 460,13 km²; dân số 23.841 người, với 33 thôn, buôn, khu phố. Toàn xã có 20 dân tộc anh em cùng sinh sống, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 41,71%.

Khi triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, xã được trao thêm nhiều quyền hạn quan trọng, từ việc phê duyệt phương án sử dụng tiền dịch vụ môi trường rừng, quyết định danh mục dự án đầu tư công nhỏ đến cấp giấy phép xây dựng, quản lý giáo dục mầm non, tiểu học, trung học cơ sở… Theo ông Bá Minh Hiếu, Phó Chủ tịch UBND xã Sông Hinh, khó khăn lớn nhất là sự đồng bộ và tích hợp của hệ thống công nghệ thông tin, phần mềm chuyên ngành và dữ liệu giữa các đơn vị hành chính cũ và mới. Cụ thể, xã Sông Hinh được sáp nhập từ 4 xã/thị trấn cũ, mỗi đơn vị có hệ thống hồ sơ, dữ liệu và thậm chí cả quy trình nghiệp vụ riêng. Khi vận hành chung một bộ máy, việc tích hợp, số hóa và chuyển đổi dữ liệu, đặc biệt trong các lĩnh vực đất đai, hộ tịch là vô cùng phức tạp, đòi hỏi thời gian và nguồn lực lớn. Thêm vào đó, hạ tầng mạng internet đôi khi không ổn định và các phần mềm dịch vụ công còn phát sinh lỗi, gây ảnh hưởng đến tốc độ giải quyết thủ tục trực tuyến cho người dân.

Ngoài ra, việc một số cán bộ còn lúng túng, bỡ ngỡ với các quy trình mới, đặc biệt là khi phải xử lý các nghiệp vụ chuyên sâu trước đây thuộc cấp huyện và việc người dân chưa quen thao tác khi nộp hồ sơ trực tuyến cũng là một thách thức không nhỏ đối với xã trong những ngày đầu vận hành mô hình chính quyền mới.

Người dân được cán bộ Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Sông Hinh trao đổi, hướng dẫn thực hiện thủ tục hành chính. Ảnh: V. An

Tương tự, vốn là địa bàn vùng sâu, còn nhiều hạn chế trong phát triển kinh tế - xã hội, xã Cư Pơng cũng gặp nhiều khó khăn về cơ sở vật chất, hạ tầng khi vận hành mô hình chính quyền địa phương hai cấp. Bên cạnh đó, xã tiếp nhận nhiều đầu việc mới, nhiều lĩnh vực lâu nay thuộc cấp huyện giải quyết trong khi số lượng cán bộ có kiến thức chuyên sâu về: tài chính, quy hoạch, giáo dục, quản lý xây dựng… còn thiếu; do đó không tránh khỏi bỡ ngỡ, lúng túng ban đầu. Đó là chưa kể đến những khó khăn vẫn thường gặp ở những địa bàn vùng sâu như: trình độ dân trí còn hạn chế, khó tiếp cận các kiến thức chuyển đổi số; hạ tầng giao thông chưa đáp ứng nhu cầu…

Câu chuyện ở Sông Hinh hay Cư Pơng, cũng là những khó khăn chung ở nhiều xã, phường khác trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh đó, khối lượng công việc cần giải quyết trong thời gian đầu vận hành mô hình chính quyền mới khiến đội ngũ cán bộ các xã, phường gặp khá nhiều áp lực…

Khó đến đâu, gỡ đến đó

Chính từ trong gian khó, nhiều cách làm linh hoạt đã được hình thành, giúp địa phương từng bước tháo gỡ vướng mắc và tạo đà để mô hình mới vận hành hiệu quả.

Tại xã vùng sâu Ea Păl, Trung tâm Phục vụ hành chính công đã được trang bị hệ thống bốc số tự động, bộ công cụ đánh giá sự hài lòng của tổ chức và công dân; bố trí các quầy giao dịch khoa học, lắp đặt màn hình hiển thị tiến độ xử lý. Xã còn bố trí cán bộ trợ giúp người già yếu, bệnh tật, phụ nữ mang thai, đồng bào dân tộc thiểu số nộp hồ sơ lên Cổng dịch vụ công quốc gia. Việc trang bị đồng bộ, hiện đại, cách làm linh hoạt, phù hợp này không chỉ giúp người dân, doanh nghiệp tiếp cận dịch vụ công một cách thuận tiện, nhanh chóng mà còn góp phần nâng cao tính công khai, minh bạch, cải thiện chất lượng phục vụ và khẳng định quyết tâm của địa phương trong xây dựng nền hành chính phục vụ, chuyên nghiệp, hiện đại.

Anh Nguyễn Minh Thuận, Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Ea Păl cho biết: Phát huy tinh thần “lấy người dân làm trung tâm phục vụ”, cán bộ, công chức trung tâm đã nỗ lực học hỏi, nắm chắc quy định để hướng dẫn người dân đúng ngay từ đầu, hạn chế đi lại, tránh trễ hạn xử lý. Kết quả bước đầu rất đáng khích lệ, tính từ khi vận hành chính quyền địa phương hai cấp đến ngày 16/9, tổng điểm theo Bộ chỉ số phục vụ người dân và doanh nghiệp của xã đạt 91,87/100 điểm, xếp loại xuất sắc, đứng đầu trong số 102 xã, phường trên địa bàn tỉnh Đắk Lắk.

Anh Phạm Hữu Trí, Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Sông Hinh hướng dẫn người dân quét mã QR để nắm bắt thông tin về các thủ tục hành chính cần thiết. Ảnh: V. An

Sau sáp nhập, UBND phường Tân Lập có 48 cán bộ, công chức được tập hợp từ nhiều đơn vị với văn hóa hành chính khác nhau, Chủ tịch UBND phường Trần Đức Nhật đã ban hành ngay Quy chế làm việc, qua đó phân công nhiệm vụ rõ ràng, thiết lập kỷ luật hội họp và chế độ báo cáo thống nhất. Đặt mục tiêu 100% hồ sơ hành chính giải quyết qua Một cửa điện tử, để người dân “một lần đến - nhiều việc xong”, phường đã thành lập Tổ ứng cứu công nghệ và hỗ trợ thủ tục hành chính phối hợp với Tổ công nghệ số cộng đồng chịu trách nhiệm triển khai iGate, iDesk, hội nghị trực tuyến, quản lý dân cư, hộ tịch, đất đai, trật tự đô thị; trực tiếp hỗ trợ, hướng dẫn người dân - nhất là người yếu thế - thực hiện thủ tục hành chính điện tử tại bộ phận một cửa; xử lý sự cố đơn giản về hạ tầng, thiết bị; kiểm tra hệ thống đầu vào hằng ngày.

Tại xã Sông Hinh, để khắc phục tình trạng người dân lúng túng không biết mang những giấy tờ gì khi đến làm thủ tục, Phó Giám đốc Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Phạm Hữu Trí đã nảy ra ý tưởng thiết kế các bảng hướng dẫn quy trình từng thủ tục hành chính phổ biến kèm mã QR đặt ngay tại trung tâm và nhiều điểm công cộng trong xã. Chỉ cần dùng điện thoại quét mã, người dân sẽ nhận được toàn bộ thông tin: thủ tục cần làm, giấy tờ cần chuẩn bị, thậm chí cả mẫu biểu tải về trước.

Không chỉ có sáng kiến nói trên, anh Trí còn tham mưu UBND xã Sông Hinh thành lập tổ cứu trợ, tổ hỗ trợ cộng đồng thôn, buôn; kết nối Zalo giữa cán bộ một cửa và người dân, giúp gửi biểu mẫu, giải đáp thắc mắc và thông báo kết quả nhanh chóng. “Cách làm này giúp bà con chủ động hơn, giảm rất nhiều thời gian chờ đợi. Cán bộ cũng đỡ áp lực hơn khi không phải giải thích đi giải thích lại nhiều lần. Quan trọng là người dân thấy thủ tục hành chính không còn xa lạ, rườm rà như trước”, anh Trí chia sẻ.

Cùng với đó, xã Sông Hinh cũng đẩy mạnh đào tạo, tập huấn nội bộ cho cán bộ, công chức về việc sử dụng các phần mềm mới, hướng dẫn tra cứu dữ liệu cũ và quy trình xử lý hồ sơ trên môi trường số... Đồng thời tích cực tuyên truyền, hướng dẫn về các thay đổi trong quy trình để người dân dễ dàng tiếp cận dịch vụ công. Những nỗ lực ấy không chỉ giúp bộ máy mới vận hành thông suốt mà còn khẳng định quyết tâm xây dựng chính quyền gần dân, lấy người dân làm trung tâm của mọi hoạt động.

(Còn nữa)

Kỳ 2:  Nỗ lực xây dựng chính quyền địa phương hai cấp hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả

Nguyễn Xuân - Hồng Hà - Việt An