Hiện thực hóa khát vọng trở thành cực tăng trưởng mới (Kỳ cuối)

Kỳ cuối: Vươn tầm khu vực, hội nhập quốc tế

Từ những sản phẩm nông nghiệp truyền thống được nâng tầm giá trị đến nguồn năng lượng tái tạo trở thành lợi thế chiến lược và bản sắc văn hóa được gìn giữ như một sức mạnh mềm để hội nhập quốc tế, cùng những quyết sách chiến lược, tất cả là “tấm hộ chiếu” đưa Đắk Lắk vươn tầm thế giới, khẳng định thương hiệu địa phương trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Định vị thương hiệu trong chuỗi giá trị toàn cầu

Ngành nông nghiệp đóng góp khoảng 42% trong cơ cấu kinh tế của tỉnh, giữ vai trò “bệ đỡ” quan trọng cho nền kinh tế Đắk Lắk. Nếu khu vực phía Tây Đắk Lắk là vựa nông sản với cà phê, điều, hồ tiêu, sầu riêng, trong đó cà phê có thương hiệu và bề dày lịch sử trăm năm, với diện tích trên 210.000 ha và sản lượng trên 550.000 tấn (năm 2024) thì khu vực phía Đông sở hữu lợi thế chiến lược ở lĩnh vực thủy sản, với 189 km bờ biển cùng hệ thống đầm phá, vịnh đặc thù gắn phát triển kinh tế biển với du lịch sinh thái.

Một trong những nhiệm vụ trọng tâm được Đảng bộ tỉnh xác định trong nhiệm kỳ 2025 - 2030 là tiếp tục tái cơ cấu kinh tế, xác lập mô hình tăng trưởng mới. Trong đó, tập trung cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng nông nghiệp xanh, phát thải thấp, sinh thái, tuần hoàn, hình thành các vùng sản xuất tập trung, chuyên canh quy mô lớn gắn với chuỗi giá trị.

Giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường Nguyễn Minh Huấn cho rằng, chế biến sâu, nâng cao giá trị gia tăng và định vị thương hiệu chính là “tấm hộ chiếu” để nông sản Đắk Lắk vững vàng bước ra thị trường quốc tế. Để có được “tấm hộ chiếu” này, ngành nông nghiệp tỉnh đang tập trung vào 3 nhóm nhiệm vụ trọng tâm. Thứ nhất, chuyển từ sản lượng sang chất lượng - bền vững, mục tiêu đến 2030, ít nhất 50% diện tích cà phê, hồ tiêu, trái cây đạt chuẩn xuất khẩu trực tiếp vào EU, Mỹ, Nhật. Thứ hai, đẩy mạnh chế biến sâu và xây dựng thương hiệu. Thứ ba, kết nối thị trường và logistics nông sản, hình thành Trung tâm logistics nông sản Tây Nguyên tại Buôn Ma Thuột, kết nối trực tiếp với cảng Vũng Rô (phía Đông tỉnh), Nam Vân Phong (Khánh Hòa); đẩy mạnh thương mại điện tử nông sản, hợp tác với các tập đoàn phân phối quốc tế.

Năng lượng tái tạo - từ tiềm năng đến lợi thế chiến lược

Đắk Lắk có nhiều tiềm năng trong phát triển năng lượng tái tạo. Ngoài nguồn thủy điện hiện nay đã được khai thác thì điện gió có thể đạt công suất trên 26.000 MW; điện mặt trời trên mặt đất, mặt nước có thể đạt trên 125.000 MWp; điện sinh khối đạt trên 120 MW. Tiềm năng này được ví như một “mỏ vàng” cần được khai thác và phát triển tối đa để kết nối vào hệ thống lưới điện quốc gia, cung cấp nguồn điện sạch phục vụ phát triển kinh tế, xã hội trong khu vực. Đây cũng là “thẻ bài chiến lược” để góp phần cùng Việt Nam thực hiện cam kết phát thải ròng bằng 0 (Net Zero) vào năm 2050.

Cánh đồng điện gió ở xã Ea Nam. Ảnh: Nguyễn Gia

Nghị quyết số 70-NQ/TW, ngày 20/8/2025 của Bộ Chính trị về bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045 đã khẳng định: “… một trong những nhiệm vụ, giải pháp chủ yếu là phát triển nguồn cung và hạ tầng năng lượng, bảo đảm vững chắc an ninh năng lượng, đáp ứng yêu cầu tăng trưởng. Trong đó, tập trung thực hiện hiệu quả các cơ chế, chính sách về tiêu chuẩn, tỷ lệ năng lượng tái tạo trong cơ cấu đầu tư và cung cấp năng lượng; triển khai thị trường Chứng chỉ năng lượng tái tạo (REC). Ưu tiên sử dụng năng lượng gió và mặt trời; khuyến khích phát triển tại các vùng, địa phương có lợi thế”. Theo đó, để phát triển năng lượng tái tạo trở thành một lợi thế chiến lược nhằm xây dựng tỉnh Đắk Lắk trở thành trung tâm xuất khẩu năng lượng sạch khu vực Đông Nam Á, nhiệm kỳ 2025 - 2030, Đảng bộ tỉnh xác định phát triển các ngành công nghiệp động lực gắn với kinh tế biển, mở rộng và phát triển các ngành công nghiệp hiện có theo mô hình kinh tế tuần hoàn, tăng trưởng xanh, ứng dụng công nghệ cao, thân thiện với môi trường. Phát huy tối đa tiềm năng, lợi thế về năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió, điện mặt trời tiếp tục là động lực tăng trưởng của ngành công nghiệp.

Theo Sở Công Thương, giai đoạn 2025 - 2030, trên địa bàn tỉnh được quy hoạch 75 dự án năng lượng với tổng công suất 7.227,6 MW. Trong đó, 12 dự án thủy điện với tổng công suất 404,6 MW; 23 dự án điện mặt trời tập trung với tổng công suất 4.214 MWp; 33 dự án điện gió với tổng công suất 2.319 MW; 5 dự án điện sinh khối với tổng công suất 265 MW; 2 dự án xử lý rác thải sinh hoạt và phát điện với tổng công suất 25 MW. Giai đoạn 2031 - 2035, được quy hoạch tổng công suất nguồn tăng thêm 5.980,55 MW; trong đó, tổng công suất các dự án thủy điện là 128,45 MW, 12 dự án điện mặt trời tập trung với tổng công suất 4.907 MWp, 9 dự án điện gió với tổng công suất 945 MW.

Giám đốc Sở Công Thương Nguyễn Thị Thu An cho biết, việc thu hút và thúc đẩy đầu tư xây dựng các dự án năng lượng tái tạo, đưa vào vận hành khai thác trong thời gian qua đã góp phần phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh cũng như bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia. Thời gian tới, xác định nhiệm vụ trọng tâm là phát triển các ngành công nghiệp động lực gắn với kinh tế biển, đồng thời chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng xanh, tuần hoàn và công nghệ cao, sở sẽ tiếp tục triển khai các giải pháp phát triển đồng bộ các khu - cụm công nghiệp xanh gắn với hạ tầng cảng biển và logistics; xây dựng mô hình công nghiệp tuần hoàn, tiết kiệm năng lượng, giảm phát thải carbon. Trong đó, phát triển điện gió, điện mặt trời và hydrogen xanh sẽ trở thành động lực chủ yếu. Bên cạnh đó, sở cũng tích cực triển khai các chương trình hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi xanh; chú trọng liên kết vùng để tận dụng và phát huy lợi thế biển, rừng và năng lượng tái tạo, tạo sức bật cho phát triển công nghiệp bền vững.

Phát huy sức mạnh mềm - vững vàng bước vào kỷ nguyên mới

Xuyên suốt trong quá trình xây dựng, phát triển, Đắk Lắk luôn xác định văn hóa là trụ cột tinh thần, là nguồn lực nội sinh để phát triển bền vững. Đây cũng là sự cụ thể hóa Nghị quyết số 33-NQ/TW ngày 9/6/2014 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát triển văn hóa, con người Việt Nam đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững của đất nước, đồng thời phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 23-NQ/TW về phát triển Tây Nguyên trong thời kỳ mới.

Nếu khu vực phía Tây của Đắk Lắk được biết đến với không gian văn hóa cồng chiêng được UNESCO công nhận là di sản phi vật thể đại diện của nhân loại cùng kho tàng sử thi, lễ hội và kiến trúc buôn làng, thì phía Đông của tỉnh lại sở hữu di sản văn hóa biển với lễ hội cầu ngư, văn hóa "xứ Nẫu" đặc trưng và vẻ đẹp thu hút của biển đảo. Hai miền không gian văn hóa ấy, sau hợp nhất đã bổ sung và nâng đỡ lẫn nhau, tạo nên sự kết hợp hài hòa giữa đại ngàn và biển xanh. Những năm qua, Đắk Lắk đã chủ động bảo tồn, phát huy giá trị di sản gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Lễ hội Cà phê Buôn Ma Thuột đã vươn tầm quốc gia, quốc tế, trở thành thương hiệu của vùng đất, góp phần lan tỏa bản sắc Tây Nguyên. Cùng với đó, hàng loạt dự án du lịch nghỉ dưỡng cao cấp ở vùng duyên hải đã và đang hình thành, góp phần đưa phía Đông Đắk Lắk trở thành một cực hút khách mới. Sự kết nối biển và rừng chắc chắn sẽ tạo nên thương hiệu mới của Đắk Lắk - vừa tôn vinh di sản, vừa mở ra hướng đi bền vững trong hội nhập.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Đào Mỹ khẳng định, kiên định thực hiện đường lối của Đảng về phát huy sức mạnh nội sinh, lấy văn hóa làm nền tảng tinh thần, vừa là mục tiêu, vừa là động lực của phát triển, quan điểm phát triển của Đắk Lắk trong giai đoạn mới đó là phát huy truyền thống lịch sử, văn hóa các dân tộc; bảo tồn và phát triển các giá trị bản sắc văn hóa Tây Nguyên, ven biển miền Trung gắn với hội nhập và phát triển bền vững.

Lê Hương - Lê Hảo - Hà My - Đinh Nga