Phát huy vai trò người uy tín trong bảo tồn văn hóa ở Buôn Đôn

Để giữ gìn, phát huy những giá trị văn hóa truyền thống độc đáo trong bối cảnh hội nhập, cùng với nhiều biện pháp khác, xã Buôn Đôn chú trọng phát huy vai trò của người uy tín.

Xã Buôn Đôn được coi là cái nôi nuôi dưỡng những giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc của đồng bào các dân tộc thiểu số, chủ yếu là người Ê đê, M'nông, Lào. Tuy nhiên, trước làn sóng hội nhập, nhiều giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể đang đứng trước nguy cơ mai một.

Trong bối cảnh đó, vai trò của những người có uy tín trong cộng đồng trở nên quan trọng hơn bao giờ hết.

Ông Y Nhi - người đang sở hữu bộ chiêng quý ở Buôn Đôn.

Ở buôn Đôn, thuộc xã Buôn Đôn hiện nay, ông Y Nhi Rya (dân tộc M’nông) đang gìn giữ một kho báu vô giá: bộ chiêng quý được truyền nhiều đời, cùng với nhiều ché, nồi đồng cổ mang giá trị lịch sử và tâm linh sâu sắc.

Nhiều người buôn đồ cổ không ít lần tìm tới, trả giá rất cao cho bộ chiêng, ché cổ nhưng vợ chồng ông một mực từ chối. Ông quan niệm: Chiêng là linh hồn của dân tộc, là cầu nối giao tiếp với thần linh, được truyền qua mấy đời trong họ tộc của ông. Nếu bán đi, hồn cốt dân tộc sẽ bị mất đi,  

Ông Y Dem Byă (bìa phải) trao đổi với người dân về bảo tồn văn hóa.

Sự kiên định của ông Y Nhi không chỉ đến từ ý chí cá nhân, mà còn được củng cố mạnh mẽ bởi sự "đồng hành" của những người có uy tín. Điển hình là ông Y Dem Byă. Ông Y Dem thường xuyên đến nhà ông Y Nhi Rya để chuyện trò, tâm tình. Ông Y Dem không chỉ nói về giá trị kinh tế hay pháp lý, mà ông nói về trách nhiệm của người đi trước với việc bảo tồn văn hóa của dân tộc.

Nhiều người dân ở Buôn Đôn vẫn còn giữa được bộ ly cổ.

Xã Buôn Đôn hiện có 15 dân tộc anh em sinh sống, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) chiếm hơn 76 % dân số. Trong xã hiện có 8 người có uy tín, hoạt động ở các buôn, thôn vùng đồng bào DTTS. Họ đang đóng vai trò là “thành lũy” vững chắc để giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc.

Lễ hội truyền thống góp phần gắn kết cộng đồng bền vững ở Buôn Đôn.

Thời gian qua, hoạt động gìn giữ, bảo tồn văn hóa được chính quyền xã Buôn Đôn đã và đang củng cố bằng những hoạt động cụ thể, được triển khai thông qua các chương trình mục tiêu quốc gia. Điển hình như xã đã triển khai thực hiện mô hình điểm về “mở lớp truyền dạy đánh chiêng M’Nông”, thu hút 40 học viên tham gia, chủ yếu là thanh thiếu niên. Hoạt động này nhằm đào tạo, bồi dưỡng thế hệ kế cận.

Nhiều lễ hội truyền thống như hội voi vẫn được duy trì, tổ chức tại xã Buôn Đôn.

Cũng từ chương trình này, trên địa bàn xã đã duy trì hoạt động hiệu quả của đội văn nghệ dân gian thành thạo kỹ năng về đánh chiêng M’nông, nhạc cụ Lào, múa xoang, múa lăm vông… Từ đó, đã tạo ra một “sân chơi” văn hóa, một không gian để di sản được sống và lan tỏa.

Tuy nhiên, trên thực tế, hoạt động bảo tồn phải có sự tham gia của người dân địa phương. Chính sự đồng lòng, vận động và những nỗ lực bảo tồn không ngừng nghỉ của những người có uy tín tại trong các buôn làng đã giúp nâng cao nhận thức về giá trị của di sản và tạo ra một môi trường để người dân yên tâm bảo vệ “kho báu” truyền đời của dân tộc mình. Việc bảo tồn văn hóa dân tộc không chỉ là trách nhiệm cơ quan chức năng, mà là một hành trình dài cần sự chung sức đồng lòng của cả cộng đồng.

Đồng bào các dân tộc Buôn Đôn tham gia biểu diễn cồng chiêng, dân ca, dân vũ truyền thống trong các lễ hội.

Khẳng định vai trò quan trọng không thể thiếu trong công tác bảo tồn văn hóa dân tộc ở địa phương của những người có uy tín, ông Lê Thanh Sơn, Phó Chủ tịch UBND xã Buôn Đôn cho rằng: Người có uy tín trên địa bàn chính là cầu nối quan trọng nhất giữa chính quyền và cộng đồng. Họ là những người thừa kế, thực hành di sản và quan trọng nhất, họ thuyết phục được bà con nhận thức giá trị của di sản.

Phó Chủ tịch UBND xã Buôn Đôn Lê Thanh Sơn cũng nhấn mạnh rằng, di sản văn hóa tồn tại được là nhờ cộng đồng, phải sống trong cộng đồng. Do đó, trong định hướng phát triển bền vững, xã luôn tìm cách đưa cộng đồng là chủ thể văn hóa, được tham gia quyết định, bảo tồn văn hóa gắn với phát triển du lịch cộng đồng ở địa phương và hưởng lợi từ du lịch. Bên cạnh đó, nhà nước cần có chính sách hỗ trợ nghệ nhân, cán bộ phụ trách về nghiệp vụ, bồi dưỡng chuyên môn, hỗ trợ điều kiện để họ yên tâm sáng tạo và truyền dạy cho thế hệ trẻ kế cận…

Bảo Minh