Bất cập trong xử lý "phạt nguội" vi phạm giao thông

Việc xử phạt vi phạm giao thông qua hình ảnh (còn gọi là “phạt nguội”) đã và đang mang lại những hiệu quả bước đầu trong việc nâng cao ý thức chấp hành luật giao thông của người dân. Tuy nhiên, quá trình triển khai tại Đắk Lắk còn gặp khó khăn do bất cập về dữ liệu, quy trình xử lý và sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng.

Nhằm siết chặt trật tự an toàn giao thông và tăng tính răn đe đối với các hành vi vi phạm, thời gian qua, Phòng Cảnh sát giao thông (CSGT) - Công an tỉnh đã đẩy mạnh ứng dụng công nghệ vào giám sát và xử lý vi phạm hành chính thông qua hình ảnh. Theo đó, toàn tỉnh đã lắp đặt 12 camera tại các tuyến giao thông trọng điểm trong khu vực đô thị. Những “mắt thần” này hoạt động 24/24 giờ, có khả năng ghi nhận hàng loạt hành vi vi phạm phổ biến như vượt đèn đỏ, chạy quá tốc độ, đi sai làn đường, không chấp hành hiệu lệnh của người điều khiển giao thông.

Người dân thực hiện các thủ tục hành chính tại Phòng Cảnh sát giao thông Công an tỉnh.

Theo thống kê từ Phòng CSGT, đến nay hệ thống đã phát hiện và xử lý khoảng 2.000 trường hợp vi phạm, với tổng số tiền xử phạt trên 5 tỷ đồng. Tuy nhiên, vẫn còn hơn 600 trường hợp chưa thể xử lý dứt điểm do nhiều nguyên nhân, trong đó phổ biến là không xác định được chủ phương tiện, hoặc không thể liên lạc để gửi thông báo vi phạm.

Thượng úy Đỗ Bùi Mai Phương, cán bộ Phòng CSGT cho biết, “phạt nguội” là xu hướng tất yếu để hiện đại hóa công tác xử lý vi phạm giao thông. Tuy nhiên, hiệu quả của biện pháp này không chỉ phụ thuộc vào hệ thống camera, mà còn nằm ở khâu thông báo và tổ chức xử lý vi phạm. Theo quy định, sau khi xác minh phương tiện vi phạm, Phòng CSGT sẽ gửi thông báo đến chủ xe, yêu cầu đến làm việc và nộp phạt trong vòng 20 ngày. Nếu quá thời hạn, hồ sơ sẽ được chuyển lên hệ thống cảnh báo của Cục CSGT và đơn vị đăng kiểm. Tuy nhiên, chính khâu gửi thông báo này đang phát sinh nhiều bất cập.

Ghi nhận tại Phòng CSGT vào cuối tháng 7/2025 cho thấy, nhiều người dân phản ánh không nhận được thông báo vi phạm, chỉ đến khi mang xe đi đăng kiểm và bị từ chối mới “vỡ lẽ” rằng mình đã bị "phạt nguội" từ nhiều tháng trước. Trong đó, có những trường hợp mua xe cũ mà không biết phương tiện đã từng vi phạm. Bên cạnh đó, trong nhiều trường hợp, xe được cho, tặng hoặc thuê từ người khác nhưng khi xử phạt thì tên người vi phạm không trùng với người đang sử dụng, dẫn đến tranh cãi về trách nhiệm pháp lý.

Nguyên nhân dẫn đến tình trạng trên chủ yếu là do hệ thống dữ liệu phương tiện còn thiếu đồng bộ, chậm cập nhật. Nhiều xe đã chuyển nhượng nhưng chưa sang tên, đổi chủ; thông báo xử phạt do đó vẫn được gửi về địa chỉ cũ hoặc gửi sai người. Thậm chí, có trường hợp địa chỉ đăng ký không còn tồn tại hoặc số điện thoại không chính xác, khiến thông báo bị thất lạc.

Cảnh sát giao thông Công an tỉnh kiểm tra nồng độ cồn đối với người tham gia giao thông.

Những bất cập trên không chỉ gây phiền hà mà còn kéo theo nhiều hệ lụy pháp lý. Theo Thông tư 24/2023/TT-BCA, người không chấp hành quyết định xử phạt vi phạm giao thông sẽ bị hạn chế thực hiện các thủ tục liên quan như đăng ký xe, sang tên, tặng - cho phương tiện. Nếu tiếp tục kéo dài, người vi phạm có thể bị cưỡng chế bằng các biện pháp như khấu trừ thu nhập, kê biên hoặc thu hồi tài sản. Ngoài ra, người chậm nộp phạt sẽ bị tính lãi suất 0,05%/ngày. Nếu kéo dài nhiều tháng, số tiền lãi phát sinh có thể trở thành gánh nặng. Đặc biệt, với các trường hợp bị cảnh báo do chưa nộp phạt, phương tiện chỉ được cấp giấy chứng nhận kiểm định tạm thời trong 15 ngày.

Trung tá Trần Ngọc Tú, Phó Trưởng Phòng CSGT - Công an tỉnh cho rằng, để xử lý vi phạm qua hình ảnh đạt hiệu quả cao nhất cần phải xây dựng được một hệ thống cơ sở dữ liệu liên thông giữa các ngành công an, đăng kiểm, thuế, bưu chính... Việc này giúp truy xuất chính xác thông tin chủ phương tiện, hạn chế tình trạng gửi nhầm, gửi chậm hoặc thất lạc thông báo.

Cùng với đó là tăng cường ứng dụng công nghệ vào quy trình xử phạt. Thay vì chỉ gửi văn bản giấy qua bưu điện, có thể tích hợp thông báo qua ứng dụng: tin nhắn SMS, Email, VNeID... Cách làm này vừa nhanh chóng, tiện lợi, vừa tăng tính tương tác và minh bạch với người dân.

Lê Thành