Buôn làng đổi thay nhờ chính sách (kỳ 1)

Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi giai đoạn 1 từ năm 2021 - 2025 (Chương trình 1719) được ví như “luồng gió mát” tạo sự thay đổi căn bản trong đời sống của bà con vùng DTTS và miền núi. Nỗ lực đưa chính sách vào cuộc sống đã tạo sự tin tưởng, kỳ vọng của người dân vào những quyết sách đúng đắn của Đảng, Nhà nước và vai trò của chính quyền địa phương.

Kỳ 1: “Cần câu” hơn “xâu cá”

Chính sách hỗ trợ nhà ở, phát triển sản xuất, đa dạng hóa sinh kế theo Chương trình 1719 đã giúp nhiều hộ nghèo ở vùng đồng bào DTTS và miền núi trên địa bàn tỉnh có điểm tựa vững chắc vươn lên, ổn định cuộc sống.

Tỉnh Đắk Lắk hiện có 102 đơn vị hành chính cấp xã, tổng dân số trên 3,34 triệu người, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) hơn 838.000 người (chiếm 25,06% dân số). Thực hiện Chương trình 1719 giai đoạn 2021 - 2025, tỉnh Đắk Lắk đã triển khai 10 dự án với 13 tiểu dự án, tổng số vốn được phân bổ hơn 4.220 tỷ đồng; hỗ trợ đầu tư bao trùm các lĩnh vực từ kết cấu hạ tầng, phát triển kinh tế, văn hóa, y tế, giáo dục, bình đẳng giới, truyền thông... nhằm mang lại sự thay đổi toàn diện trong cuộc sống, nâng cao chất lượng tiếp cận, thụ hưởng các dịch vụ thiết yếu của đồng bào DTTS.

Học sinh Trường phổ thông Dân tộc nội trú trung học cơ sở Krông Ana thi vẽ tranh tuyên truyền pháp luật về tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống thuộc Chương trình 1719. Ảnh: Y. Ngọc

Từ hỗ trợ an cư

5 năm trước, sau khi lập gia đình, vợ chồng anh Sô Minh Tứng (dân tộc Chăm) ở thôn Ma Y, xã Tây Sơn ra riêng, sống trong căn nhà sàn nhỏ hẹp, chật chội. Mặc dù vợ chồng anh chăm chỉ làm ăn nhưng vì ít đất đai canh tác nên thu nhập bấp bênh. Hai con nhỏ lần lượt ra đời, gia đình anh khó càng thêm khó. Đầu năm 2025, gia đình anh Tứng được xét duyệt hỗ trợ nhà ở theo Chương trình 1719. Với 60 triệu đồng được hỗ trợ từ nguồn vốn 1719 và ngân sách địa phương, vợ chồng anh vay thêm 40 triệu đồng của Ngân hàng Chính sách xã hội cộng với số tiền dành dụm để xây ngôi nhà cấp 4 khang trang.

Ngày dọn về nhà mới, anh Tứng xúc động chia sẻ: “Căn nhà này là niềm mơ ước bấy lâu nay của chúng tôi. Nếu không có chính sách hỗ trợ của Nhà nước, không biết đến bao giờ gia đình tôi mới xây được nhà. Bây giờ có chỗ ở vững chắc, vợ chồng tôi có thêm động lực để làm ăn, nuôi dạy con cái tốt hơn”.

Xã Tây Sơn hiện có 20 thôn, trong đó 19 thôn thuộc diện đặc biệt khó khăn. Toàn xã có 2.517 hộ với 11.165 nhân khẩu, trong đó 1.822 hộ là đồng bào DTTS, chiếm gần 72,7% dân số, chủ yếu là người Chăm. Đời sống của bà con còn nhiều khó khăn khi toàn xã có 1.191 hộ nghèo, cận nghèo.

Không riêng gia đình anh Sô Minh Tứng, sau hơn 4 năm triển khai Chương trình 1719, toàn xã đã có 165 hộ nghèo là đồng bào DTTS được hỗ trợ xây dựng nhà ở kiên cố, thay thế dần những căn nhà tạm, dột nát, tạo sự thay đổi đáng kể về diện mạo nông thôn của xã miền núi Tây Sơn.

Đã gần 1 tháng kể từ ngày được bàn giao ngôi nhà mới, vợ chồng chị H Men Ayun ở buôn Ea Klok, xã Cư Pơng vẫn cứ ngỡ như đang nằm mơ. Lập gia đình 8 năm thì cả quãng thời gian đó, vợ chồng chị và hai đứa con cứ rày đây mai đó, khi ở nhờ, lúc lại đi thuê nhà trọ. Không ruộng rẫy cũng chẳng có đất làm nhà, vợ chồng chị phải đi làm thuê trang trải cuộc sống, mãi vẫn không thoát khỏi diện hộ nghèo. Vì vậy, vợ chồng chị chẳng dám mơ đến một ngôi nhà của riêng mình.

Vợ chồng anh Sô Minh Tứng (ngồi giữa) ở thôn Ma Y, xã Tây Sơn chia sẻ niềm vui có nhà mới khang trang. Ảnh: L. Hảo

Giấc mơ có nhà của vợ chồng chị H’Men đã thành hiện thực nhờ Chương trình 1719. Tháng 7/2025, gia đình chị H’Men được hỗ trợ 80 triệu đồng, mẹ chị cho đất, anh em bà con giúp đỡ thêm 40 triệu đồng nữa để xây dựng ngôi nhà khang trang có diện tích 60 m². Chị H Men xúc động: “Trong quá trình xây nhà, Chủ tịch UBND xã Nguyễn Thế Anh gần như ngày nào cũng ghé xuống kiểm tra tiến độ. Vì thế mà ngôi nhà được xây rất nhanh, chất lượng xây dựng cũng rất tốt. Ngôi nhà là động lực để vợ chồng tiếp tục cố gắng lao động, vươn lên thoát khỏi diện nghèo".

Theo Trưởng buôn Ea Klok Y Nhấp Ayun, buôn Ea Klok có 174 hộ với 900 khẩu, chủ yếu là đồng bào dân tộc Êđê. Trong đó có 13 hộ nghèo và 10 hộ cận nghèo. Những năm qua, nhờ các chính sách ưu tiên của Đảng, Nhà nước và nguồn vốn từ nhiều chương trình, nhiều hộ trong buôn đã được hỗ trợ xây dựng nhà ở. Đến năm 2025 chỉ có 4 hộ chưa có nhà ở hoặc nhà ở tạm bợ. Để hỗ trợ các hộ từ nguồn vốn Chương trình 1719, buôn đã tổ chức bình xét công khai, dân chủ, ưu tiên các hộ mới lập gia đình, không có đất sản xuất. Nhờ sự vào cuộc quyết liệt, khẩn trương của địa phương, đến nay  hộ đã được hỗ trợ xây nhà từ nguồn vốn Chương trình 1719 (1 hộ còn lại do không thường xuyên ở địa phương). Như vậy, hiện trong buôn không còn tình trạng nhà tạm, nhà dột nát.

Đến mở đường lập nghiệp

Gia đình chị Ksor Thị Nga (dân tộc Chăm) là hộ nghèo ở thôn Tân Hiệp, xã Tây Sơn. Không có việc làm ổn định, đông con, mọi chi tiêu, sinh hoạt chỉ trông chờ vào vài sào sắn và 2 con bò nên cuộc sống của gia đình chị gặp rất nhiều khó khăn. Vợ chồng chị Nga muốn mở rộng chăn nuôi để cải thiện cuộc sống cũng đành chịu vì không có vốn. Niềm vui đến vào năm 2024 khi chị Nga hay tin gia đình được thôn đề xuất hỗ trợ 2 con bò để phát triển chăn nuôi từ nguồn vốn của Chương trình 1719. Chị Nga chia sẻ: “Không chỉ được cấp bò, xã còn mở lớp tập huấn kỹ thuật chăn nuôi, hướng dẫn cách làm chuồng nên gia đình rất kỳ vọng vào mô hình chăn nuôi này. Đến nay, đàn bò sinh trưởng tốt, mang lại niềm tin và hy vọng thoát nghèo cho cả gia đình”.

Gia đình anh Y Zoen Niê ở buôn Khanh, xã Cư Pui được hỗ trợ trồng cây dứa từ nguồn vốn của Chương trình 1719. Ảnh: Y. Ngọc

Cùng cán bộ nông nghiệp xã vùng III Cư Pui đi vào tận khu vực sản xuất để thăm vườn dứa 3,5 sào của gia đình anh Y Zoen Niê (dân tộc Êđê) ở buôn Khanh mới thấy được sự phấn khởi khi chuyển đổi cây trồng hiệu quả. Cũng mảnh vườn này, trước đây gia đình anh Y Zoen chỉ trồng sắn, lâu ngày đất bạc màu dần, thu nhập chẳng đáng là bao. Năm 2024, từ nguồn vốn 20 triệu đồng hỗ trợ phát triển sản xuất theo Chương trình 1719, gia đình anh được cấp cây giống, phân bón, tập huấn kỹ thuật để trồng cây dứa.

Vụ dứa năm 2025, gia đình anh thu về 70 triệu đồng. Anh Y Zoen hạch toán: “Trồng dứa cho thu nhập gấp 5 lần so với trồng sắn, xuống giống một lần lưu gốc được 3 năm mới phải trồng lại. Năm nay đầu ra của cây dứa rất thuận lợi, xã liên kết với các công ty thu mua, chế biến dứa nên quả to, quả nhỏ đều bán được hết. Không chỉ bán quả, vợ chồng tôi còn chiết hom giống bán với giá 1.200 đồng/hom để đầu tư chăm sóc cà phê. Hỗ trợ cho bà con trồng dứa đúng là trao “cần câu” để thoát nghèo bền vững”.

Sau khi được xét chọn, năm 2023, gia đình chị Cứ Mí Lía (dân tộc H’Mông) ở thôn Ea Uôl, xã Cư Pui được cấp 1 con bò nuôi vỗ béo trị giá 20 triệu đồng từ kinh phí của Chương trình 1719. Để phát huy hiệu quả nguồn vốn, gia đình chị Lía không chỉ được tự chọn con giống mà còn được tập huấn kỹ thuật chăm sóc, hướng dẫn làm chuồng trại. Sau gần 2 năm, gia đình chị đã bán con bò được cấp, số tiền thu được vừa trang trải công việc gia đình vừa mua lại con bò khác để tiếp tục chăn nuôi.

 (Còn nữa)

Kỳ 2:  “Khoác áo mới" cho buôn làng

Yến Ngọc - Lê Hảo - Hồng Thủy