Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội khóa XV

Khắc phục các hạn chế, bất cập trong công tác tương trợ tư pháp về dân sự

Chiều 26/5, tiếp tục chương trình Kỳ họp thứ Chín, Quốc hội xem xét, đánh giá tờ trình và báo cáo thẩm tra dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự.

Trình bày tờ trình về dự án luật, Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh cho biết, dự án luật được xây dựng trên cơ sở kế thừa các quy định của Luật Tương trợ tư pháp hiện hành; khắc phục toàn diện các hạn chế, bất cập của thực tiễn công tác tương trợ tư pháp về dân sự; đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số; bám sát ý kiến chỉ đạo của lãnh đạo Đảng, Quốc hội, Chính phủ về đổi mới tư duy trong công tác xây dựng pháp luật.

Bộ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Hải Ninh trình bày tờ trình. Ảnh: quochoi.vn

Về cơ bản dự án luật đã được sự nhất trí của các bộ, ngành; thống nhất về cơ cấu, bố cục với 3 dự án luật còn lại được tách ra từ Luật Tương trợ tư pháp năm 2007 là: Luật Tương trợ tư pháp về hình sự; Luật Dẫn độ; Luật Chuyển giao người đang chấp hành án phạt tù. Chính phủ đã tiếp thu các ý kiến của Ủy ban Thường vụ Quốc hội và ý kiến thẩm tra của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Quốc hội hoàn thiện dự án Luật với 4 chương, 36 điều.

Trình bày báo cáo thẩm tra dự án Luật Tương trợ tư pháp về dân sự, Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng cho biết, Ủy ban tán thành sự cần thiết ban hành luật với những lý do được nêu tại tờ trình. Nội dung của dự thảo luật phù hợp với chủ trương, đường lối của Đảng, đáp ứng yêu cầu đổi mới tư duy trong xây dựng pháp luật; bảo đảm tính hợp hiến, tương thích với các điều ước quốc tế có liên quan mà Việt Nam là thành viên.

Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật và Tư pháp Hoàng Thanh Tùng trình bày báo cáo thẩm tra. Ảnh: quochoi.vn

Ủy ban cơ bản tán thành phạm vi điều chỉnh và đối tượng áp dụng của dự thảo luật. Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng, vụ việc phá sản không phải là vụ án dân sự, không phải là việc dân sự, nên đề nghị quy định cụ thể các yêu cầu tương trợ tư pháp trong lĩnh vực phá sản thực hiện theo pháp luật tương trợ tư pháp về dân sự để có căn cứ pháp lý thực hiện.

Về điều kiện áp dụng pháp luật nước ngoài (Điều 5), Ủy ban cơ bản tán thành việc bổ sung quy định về áp dụng pháp luật nước ngoài trong trường hợp chưa ký kết điều ước quốc tế hoặc điều ước quốc tế không quy định.

Tuy nhiên, dự thảo luật mới chỉ quy định điều kiện áp dụng pháp luật nước ngoài không trái với các nguyên tắc tương trợ tư pháp về dân sự, trong khi theo quy định của Bộ luật Dân sự thì việc áp dụng pháp luật nước ngoài không được trái với các nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam.

Do đó, đề nghị tiếp tục rà soát các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan, trong đó có Bộ luật Dân sự để quy định đầy đủ, chặt chẽ điều kiện áp dụng pháp luật nước ngoài.

Về hợp pháp hóa lãnh sự đối với hồ sơ tương trợ tư pháp về dân sự (Điều 8), Ủy ban tán thành quy định miễn hợp pháp hóa lãnh sự đối với hồ sơ tương trợ tư pháp về dân sự để góp phần giảm thủ tục hành chính, tiết kiệm thời gian, chi phí của cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan.

Trường hợp điều ước quốc tế có quy định hoặc có yêu cầu của nước được yêu cầu thì việc hợp pháp hóa lãnh sự vẫn phải thực hiện, bảo đảm sự tôn trọng và tuân thủ của Việt Nam đối với điều ước quốc tế và hợp tác thúc đẩy hiệu quả trong tương trợ tư pháp về dân sự.

Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định điều hành phiên làm việc. Ảnh: quochoi.vn

Về thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của Việt Nam (Điều 15), Ủy ban tán thành kế thừa Luật Tương trợ tư pháp hiện hành quy định TAND, Viện KSND, Cơ quan thi hành án dân sự là cơ quan có thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự vì thực tiễn thi hành cơ bản không có vướng mắc.

Tuy nhiên, đề nghị cân nhắc việc mở rộng chủ thể “Cơ quan, người có thẩm quyền khác theo quy định của pháp luật Việt Nam” có thẩm quyền yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự để bảo đảm tính khả thi và thống nhất trong hệ thống pháp luật, đồng thời tránh trùng lặp chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan trong hoạt động tư pháp và thi hành án dân sự.

Về thẩm quyền thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự của nước ngoài (Điều 24), Ủy ban tán thành giao TAND khu vực có thẩm quyền thực hiện yêu cầu tương trợ tư pháp về dân sự để thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền trong ngành TAND.

Đối với quy định về Cơ quan thi hành án dân sự khu vực, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo rà soát để quy định cho hợp lý vì hiện nay cơ quan này chưa được thành lập, Luật Thi hành án dân sự hiện hành cũng chưa được Quốc hội xem xét sửa đổi, bổ sung tại Kỳ họp thứ Chín.

Ủy ban tán thành các nội dung về ứng dụng công nghệ thông tin trong tương trợ tư pháp về dân sự để thực hiện chủ trương của Đảng về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, góp phần nâng cao hiệu quả công tác tư pháp.

Đồng thời, đề nghị Cơ quan chủ trì soạn thảo tiếp tục nghiên cứu, bổ sung, hoàn thiện các quy định trong dự thảo Luật về tiếp nhận, chuyển giao văn bản, hồ sơ, tài liệu trên môi trường điện tử, chuẩn hóa quy trình thu thập và chuyển giao tài liệu, chứng cứ điện tử... Việc xây dựng Hệ thống thông tin tương trợ tư pháp về dân sự cần bảo đảm thiết thực, kết nối, liên thông, đồng bộ để phát huy hiệu quả trong thực tiễn.

Cũng trong phiên làm việc chiều nay, Quốc hội thảo luận ở hội trường về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Tư pháp người chưa thành niên, Luật Phá sản và Luật Hòa giải, đối thoại tại Tòa án.

Lan Anh (tổng hợp)