(E-Magazine) Xây dựng nền nông nghiệp xanh – Đòn bẩy phát triển bền vững cho Đắk Lắk

Nhiệm kỳ 2025-2030, Đắk Lắk đang đứng trước một chương mới trong lịch sử phát triển, nơi nông nghiệp không chỉ là “bệ đỡ” kinh tế mà còn phải trở thành một hệ sinh thái xanh, bền vững. Với góc nhìn của một nhà khoa học, Tiến sĩ Phan Việt Hà, Phó Viện trưởng, phụ trách Viện Khoa học kỹ thuật nông lâm nghiệp Tây Nguyên (WASI) khẳng định: Cuộc chuyển đổi sang nông nghiệp xanh trước hết phải là một cuộc cách mạng trong tư duy, từ cấp quản lý đến từng người nông dân.

Không thể phủ nhận, nông nghiệp Đắk Lắk đã đạt được những bước tiến đáng kể, đóng vai trò then chốt trong việc duy trì tốc độ tăng trưởng kinh tế của tỉnh.

Cơ cấu ngành đã chuyển dịch tích cực, phát huy lợi thế các sản phẩm chủ lực như cà phê, cao su, sầu riêng, với giá trị sản xuất bình quân đạt 195 triệu đồng/ha. Chăn nuôi và thủy sản cũng đang từng bước hiện đại hóa theo chuỗi giá trị và tiêu chuẩn VietGAP. Việc xây dựng thương hiệu cà phê Buôn Ma Thuột, phát triển cà phê đặc sản hướng đến mục tiêu “Đắk Lắk là điểm đến của cà phê thế giới” và thương hiệu tôm hùm Phú Yên được chú trọng thực hiện…

Đóng góp vào thành công đó, WASI đã đồng hành cùng bà con nông dân trong suốt chặng đường dài. Hàng chục giống cây trồng mới năng suất cao, hàng loạt quy trình kỹ thuật tiên tiến và các sản phẩm công nghệ đã được nghiên cứu và chuyển giao thành công, góp phần cải thiện sinh kế cho người dân. Các hoạt động tập huấn, hội thảo của Viện đều nhất quán hướng đến một nền nông nghiệp bền vững, giảm chi phí đầu vào và thích ứng với biến đổi khí hậu… Các hoạt động này đã góp phần thay đổi nhận thức và nâng cao kiến thức của người nông dân, cán bộ làm công tác nông nghiệp, từ đó góp phần phát triển ngành nông nghiệp một cách bền vững.

“Đằng sau những con số khả quan là một thực tế đầy trăn trở bởi nền nông nghiệp vẫn tiềm ẩn những rủi ro mang tính hệ thống. Đó là tư duy sản xuất nặng tính ngắn hạn. Vòng luẩn quẩn của nông dân là “đầu tư ồ ạt khi được giá, bỏ mặc khi rớt giá” không chỉ gây ra sự bất ổn cho thị trường mà còn bào mòn tài nguyên đất, nước và để lại những hệ lụy lâu dài về môi trường, sức khỏe cộng đồng. Cùng với đó, sản xuất manh mún, thiếu liên kết làm cho nền sản xuất bị xé nhỏ, mỗi nông hộ là một "pháo đài" riêng lẻ, khiến chuỗi giá trị trở nên yếu ớt, dễ bị tổn thương và không thể tạo ra sức mạnh cộng hưởng để cạnh tranh trên thị trường lớn. Chính điều này đã kìm hãm tiềm năng, khiến nông nghiệp Đắk Lắk dù có lợi thế nhưng chưa thực sự bền vững”. - Tiến sĩ Phan Việt Hà

Đảng bộ tỉnh Đắk Lắk nhiệm kỳ 2025-2030 đã xác định, phát triển nông nghiệp theo hướng sinh thái, hữu cơ, tuần hoàn là nhiệm vụ trọng tâm. Theo Tiến sĩ Phan Việt Hà, đây là hướng đi tất yếu, xây dựng ngành nông nghiệp xanh sẽ đem lại nhiều lợi ích quan trọng, không chỉ đối với người làm trực tiếp mà còn đối với nền kinh tế, xã hội, môi trường và sức khỏe cộng đồng. Và các hoạt động của Viện trong những năm qua đều hướng tới việc xây dựng một nền nông nghiệp xanh.

“Dựa trên định hướng chiến lược này và kinh nghiệm thực tiễn, Đắk Lắk phải nhìn nông nghiệp xanh như một chiến lược phát triển dài hạn gắn với sinh kế con người và hệ sinh thái tự nhiên. Trong đó, Đắk Lắk cần hiện thực hóa các chiến lược quốc gia như: tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn, nông nghiệp hữu cơ, giảm phát thải thành hành động cụ thể phù hợp với đặc thù của địa phương. Mặt khác, tập trung xây dựng chuỗi liên kết sản xuất từ khâu chọn giống, kỹ thuật canh tác, thu hoạch, chế biến đến tiêu thụ. Mỗi mắt xích đều phải được bảo vệ bằng cơ chế hợp tác chặt chẽ, không để đứt gãy. Điều này đòi hỏi vai trò dẫn dắt mạnh mẽ từ các cấp ủy, chính quyền và cơ quan chuyên môn” - Tiến sĩ Phan Việt Hà

Bên cạnh đó, muốn có sản phẩm xanh, cần người làm nông có tư duy xanh. Tư duy sản xuất ngắn hạn phải được thay bằng tư duy sản xuất bền vững, ổn định, cân bằng lợi ích giữa người dân, môi trường và thị trường. Đây là một cuộc cách mạng không dễ nhưng hoàn toàn khả thi nếu có chính sách hỗ trợ đúng hướng và truyền thông mạnh mẽ đến người nông dân. Đồng thời, để người nông dân trở thành “chủ thể của nền nông nghiệp xanh”, Đắk Lắk cũng phải nâng cấp nguồn nhân lực, cả về kiến thức lẫn kỹ thuật sản xuất hiện đại.

Một vấn đề đặc biệt nữa là cần xác định nghiên cứu và ứng dụng khoa học - công nghệ là khâu then chốt để tạo đột phá trong thực hiện xây dựng nông nghiệp xanh.

Đầu tư cho khoa học không chỉ là đầu tư cho giống cây, quy trình, phân bón hữu cơ… mà còn là đầu tư cho sự chuẩn hóa, cho thương hiệu và cho năng lực cạnh tranh toàn cầu. Chỉ khi nông sản Đắk Lắk đạt chuẩn xanh, có truy xuất nguồn gốc rõ ràng, có câu chuyện giá trị đi kèm, thì mới đứng vững được giữa dòng chảy khắt khe của thị trường quốc tế. - Tiến sĩ Phan Việt Hà

Đồng thời, có cơ chế và chính sách khuyến khích các doanh nghiệp tham gia nghiên cứu và ứng dụng khoa học công nghệ, hỗ trợ phát triển mạnh doanh nghiệp nông nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp nông nghiệp xanh; tăng cường sự kết nối giữa các cơ sở nghiên cứu với doanh nghiệp; thực hiện chính sách đặt hàng hằng năm các nhiệm vụ khoa học cho các cơ sở nghiên cứu và ứng dụng trên địa bàn.

Nội dung: Minh Thuận – Ngọc Hân

Trình bày: Công Định