Nỗ lực giảm thiểu xung đột với voi rừng

Từ đầu năm 2025 đến nay, tình trạng xung đột giữa voi hoang dã và người dân tại Đắk Lắk và vùng giáp ranh với tỉnh Lâm Đồng diễn biến phức tạp. Voi không chỉ xuất hiện gần rẫy và khu dân cư, mà còn liên tiếp gây thiệt hại nặng nề về hoa màu, thậm chí đã cướp đi sinh mạng con người.

Trước áp lực xung đột gia tăng không ngừng, lực lượng bảo tồn voi và chính quyền địa phương đã khẩn trương triển khai nhiều giải pháp, tập trung vào việc giám sát chặt chẽ, cảnh báo sớm và tăng cường tuyên truyền, nhằm giảm thiểu tối đa rủi ro cho cả người dân và đàn voi hoang dã.

Nơm nớp với voi rừng

Theo báo cáo của Trung tâm Bảo tồn voi, cứu hộ động vật hoang dã và quản lý bảo vệ rừng Đắk Lắk (gọi là Trung tâm) hiện có khoảng 17 – 19 cá thể voi hoang dã thường xuyên xuất hiện ở khu vực Vườn Quốc gia (VQG) Yok Đôn và các vùng phụ cận. Trong đó, xã Đắk Wil (tỉnh Lâm Đồng) là địa bàn chịu ảnh hưởng nghiêm trọng nhất.

Tại đây, có ba cá thể voi thường xuyên rời rừng vào rẫy người dân ở các thôn Đồi Mây, Ba Tầng, Cồn Dầu. Bình quân mỗi năm, đàn voi gây thiệt hại khoảng 10 – 12 ha hoa màu.

Nghiêm trọng hơn, vào tháng 10/2025, một người dân thôn 18 khi vào rừng lấy măng tại Tiểu khu 854, thuộc lâm phần Công ty TNHH MTV lâm nghiệp Đắk Wil đã bị voi rừng tấn công tử vong.

Sau vụ việc, nhiều hộ dân hoang mang, buộc phải rời rẫy sớm trước 16 giờ hằng ngày để tránh gặp voi; trong các cuộc họp thôn, người dân đề nghị chính quyền “chuyển voi đi nơi khác” vì quá lo ngại.

Một chòi canh rẫy của người dân buôn Ea Mar (xã Buôn Đôn) bị voi phá hoại.

Còn tại xã Buôn Đôn (tỉnh Đắk Lắk), một đàn voi (5 - 6 cá thể) ở khu vực Trạm Đrang Phốk – Sêrêpốk cũng thường xuyên gây thiệt hại cho nông dân buôn Đrang Phốk và Ea Mar. Trung bình mỗi năm, đàn voi phá hoại khoảng 7- 8 ha hoa màu ở đây.

Ngoài đàn voi này, còn có thêm hai cá thể voi khác cũng thường xuyên xuất hiện quanh Trạm Kiểm lâm số 6, 7 và 12 của VQG Yok Đôn và thường kéo về khu vực rẫy của người dân buôn Đrang Phốk và Ea Mar phá hoại tài sản, hoa màu của người dân.

 Trong khoảng nửa tháng nay, 2 cá thể voi này đã gây một số thiệt hại cho người dân buôn Ea Mar. Cụ thể, gia đình ông Y Uy Knul bị phá hoại khoảng 0,3 ha sắn; hộ ông Ma Chăn My bị hư hỏng hàng rào cùng khoảng 0,2 ha cây trồng.

Đáng lo ngại hơn, voi rừng đã tấn công voi nhà Khăm Sinh của chủ voi Y Tép Bu Đăm, buôn Ea Mar (xã Buôn Đôn), khiến con voi này bị thương ở phần đuôi.

Voi nhà Khăm Sinh ở buôn Ea Mar (xã Buôn Đôn) bị voi rừng tấn công bị thương ở phần đuôi.

Tăng cường giám sát và cảnh báo sớm

Trước tình hình xung đột ngày càng phức tạp, lực lượng chuyên môn duy trì công tác theo dõi voi rừng với tần suất cao, từ 8 đến 10 ngày mỗi tháng, đồng thời có mặt tại hiện trường ngay lập tức khi nhận được tin báo.

Đặc biệt, trong năm 2025, Trung tâm đã triển khai nhiều biện pháp đồng bộ nhằm giảm xung đột. Đơn vị đã tổ chức các buổi tuyên truyền chuyên đề tại thôn Đồi Mây (Đắk Wil) và buôn Đrang Phốk (Buôn Đôn), thu hút hàng trăm lượt người dân tham dự, qua đó cung cấp kiến thức toàn diện về phòng tránh và ứng xử an toàn khi voi rừng xuất hiện.

Bên cạnh đó, lực lượng bảo tồn voi còn triển khai huấn luyện kỹ năng trực tiếp tại nương rẫy cho 34 hộ dân (tại các khu vực voi thường xuyên xuất hiện), hướng dẫn chi tiết cách nhận biết dấu hiệu voi cũng như các phương pháp xua đuổi an toàn, hạn chế tối đa rủi ro.

Dấu chân voi rừng để lại tại nương rẫy của người dân buôn Ea Mar (xã Buôn Đôn).

Song song với công tác tuyên truyền, Trung tâm phối hợp chặt chẽ với các trạm kiểm lâm VQG Yok Đôn tổ chức nhiều đợt tuần tra, thu gom bẫy thú rừng trên hành lang di chuyển của voi, giảm nguy cơ voi bị thương và giữ môi trường rừng an toàn hơn cho động vật hoang dã.

Để người dân chủ động phòng tránh, lực lượng chức năng cũng đã lắp đặt 32 biển cảnh báo voi tại các khu vực xung yếu – nơi voi thường xuyên xuất hiện hoặc giáp ranh giữa rừng và rẫy. Công tác ghi nhật ký, lưu trữ dấu vết, hình ảnh, dữ liệu voi được thực hiện sau mỗi lần đi thực địa, tạo nguồn cơ sở dữ liệu quan trọng phục vụ phân tích và dự báo lâu dài.

Voi nhà chăn thả trong Vườn Quốc gia Yok Đôn cũng đối diện với nguy cơ bị voi rừng tấn công.

Đặc biệt, năm 2025 cũng ghi dấu việc hỗ trợ thành lập 4 tổ bảo vệ voi tại xã Buôn Đôn, Ea Bung, Ia Rvê (tỉnh Đắk Lắk) và Đắk Wil (tỉnh Lâm Đồng). Đây là lực lượng nòng cốt tại cơ sở, giúp theo dõi, thông báo sớm khi voi rừng xuất hiện và phối hợp với lực lượng chuyên môn trong các hoạt động bảo vệ voi và hỗ trợ cộng đồng.

Ông Mai Đức Vĩnh, Giám đốc Trung tâm cho biết, đây là thời điểm rất nhạy cảm vì là thời điểm đầu mùa khô, thức ăn bắt đầu khan hiếm nên voi di chuyển kiếm ăn rộng hơn, có thể bất ngờ xuất hiện ở những vị trí gần khu dân cư. Khi phát hiện voi hoang dã, người dân tuyệt đối không nên đến quá gần dưới bất kỳ hình thức nào. Bà con cần giữ khoảng cách an toàn, không chụp ảnh, quay phim hay cố gắng xua đuổi, vì điều đó dễ kích thích bản năng phòng vệ của voi. 

Ông Vĩnh cũng khuyến cáo, mọi trường hợp phát hiện voi hoặc dấu hiệu voi xuất hiện cần được báo ngay cho chính quyền địa phương, Trung tâm Bảo tồn voi, cứu hộ động vật hoang dã và quản lý bảo vệ rừng để có biện pháp xử lý kịp thời.

Vạn Tiếp