Nâng cao nhận thức ngăn ngừa tảo hôn và hôn nhân cận huyết

Ở nhiều buôn làng vùng dân tộc thiểu số, câu chuyện những cô gái tuổi mười bốn, mười lăm rời trường lớp để lấy chồng vẫn âm thầm diễn ra. Tảo hôn và hôn nhân cận huyết không chỉ lấy đi tuổi thơ, tương lai của các em mà còn để lại hệ lụy lâu dài. Để thay đổi thực trạng này, Hội Liên hiệp Phụ nữ (LHPN) các cấp đã vào cuộc, từng ngày góp phần thay đổi nhận thức, mở ra những cánh cửa mới cho phụ nữ và trẻ em gái.

Hệ lụy của tảo hôn

H Thiêng Niê (SN 2006, ở buôn Sa Bốk, xã Nam Ka) bị bố mẹ ép lấy chồng khi mới 15 tuổi để nhà “bớt một miệng ăn” và có thêm người phụ giúp việc nhà. Từ đó, giấc mơ đến trường của em khép lại. Nay mới ngoài 18 tuổi, H Thiêng đã có hai con nhỏ, không nghề nghiệp, quanh quẩn chăm con mỗi ngày. Chị gái và em gái của H Thiêng cũng đều lấy chồng khi mới 14, 15 tuổi, tạo nên vòng lẩn quẩn nghèo đói và thiếu hiểu biết nối qua nhiều thế hệ.

Câu chuyện của H Ăn Trei (SN 2006, buôn Krái, xã Nam Ka) cũng xót xa không kém. Nhà nghèo, mẹ một mình nuôi 5 anh chị em, H Ăn nghỉ học từ lớp 2 để phụ giúp gia đình. Năm 16 tuổi, em lấy chồng với suy nghĩ “có thêm người phụ giúp mẹ”. Nhưng hôn nhân sớm khiến cuộc sống thêm chật vật, đứa con nhỏ của H Ăn còi cọc, thường xuyên đau ốm mà gia đình không đủ điều kiện đưa đi khám bệnh. Thu nhập bấp bênh từ công việc làm thuê của chồng không đủ nuôi cả nhà.

Các thành viên Tổ truyền thông cộng đồng xã Đắk Liêng tuyên truyền về bình đẳng giới tại địa bàn.

Theo thống kê, giai đoạn 2020 - 2024, Đắk Lắk ghi nhận hơn 1.700 trường hợp tảo hôn, chủ yếu ở các dân tộc Ê Đê, M’nông, H'Mông, J'rai. Nguyên nhân đến từ nhận thức hạn chế, phong tục lạc hậu và thiếu hiểu biết pháp luật. Tảo hôn khiến nhiều bé gái lập gia đình khi cơ thể và tâm lý chưa trưởng thành; và hôn nhân cận huyết tiềm ẩn nguy cơ trẻ mắc bệnh di truyền, suy giảm giống nòi.

Tạo thay đổi tích cực

Nhằm nâng cao kiến thức, bảo vệ quyền lợi phụ nữ và trẻ em gái, tháng 4/2023, Tổ truyền thông cộng đồng buôn Yang Lah 2 (xã Đắk Liêng) được thành lập với 10 thành viên là cán bộ buôn, chi hội trưởng phụ nữ, người uy tín trong cộng đồng. Qua gần 3 năm hoạt động, Tổ truyền thông đã trở thành nơi ghi nhận, lắng nghe và cùng cộng đồng tìm hướng giải quyết những vấn đề xã hội cấp thiết, góp phần bảo vệ quyền lợi, tương lai của phụ nữ và trẻ em nơi đây. Bà Nguyễn Thị Thảo, Phó Chủ tịch Hội LHPN xã Đắk Liêng cho biết: “Trước kia trên địa bàn cũng xảy ra nhiều trường hợp tảo hôn và hôn nhân cận huyết. Từ khi thành lập tổ truyền thông, các thành viên đi tuyên truyền thì nhận thức của bà con nâng lên rõ rệt; tình trạng tảo hôn và hôn nhân cận huyết cũng giảm đáng kể”.

Cán bộ Hội LHPN xã Nam Ka tuyên truyền phòng chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống đến hội viên phụ nữ.

Câu lạc bộ (CLB) “Thủ lĩnh của sự thay đổi” là một trong những mô hình cụ thể hóa Dự án 8 được Hội LHPN xã Ea Knốp phối hợp với các trường học thành lập. Với 30 thành viên, CLB giúp học sinh rèn luyện kỹ năng, sự tự tin và trở thành những “thủ lĩnh nhỏ”, hạt nhân tích cực trong phong trào học sinh, góp phần thay đổi nhận thức, hành vi của bạn bè về các vấn đề xã hội còn nhạy cảm. Giữ vai trò là Chủ nhiệm, người dẫn dắt CLB, em Bàn Vũ Bảo Ngọc (dân tộc Dao, học sinh lớp 9, Trường THCS Cao Bá Quát) chia sẻ: "Nhờ những kiến thức học được, em về nhà chia sẻ với bố mẹ, anh chị và bạn bè về những hệ lụy của tảo hôn. Em cũng tích cực tuyên truyền tại trường, kể những câu chuyện thực tế để mọi người nhận thức và cùng nhau phòng tránh, từng bước thay đổi nhận thức trong cộng đồng".

Thời gian qua, Hội LHPN tỉnh đã chủ động triển khai nhiều giải pháp nhằm phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Từ năm 2022 đến nay, tỉnh đã giải ngân hơn 18 tỷ đồng để triển khai Dự án 8 thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Hội đã tổ chức 370 cuộc truyền thông về Dự án 8, 145 cuộc truyền thông về bình đẳng giới; tập huấn cho gần 3.000 cán bộ, già làng, trưởng buôn, người có uy tín; hỗ trợ thực hiện 4 gói chính sách liên quan đến sinh đẻ an toàn và chăm sóc sức khỏe trẻ em. Toàn tỉnh hiện có 534 mô hình như tổ truyền thông cộng đồng, CLB Thủ lĩnh của sự thay đổi, “Địa chỉ tin cậy” tại cộng đồng.

Bà Kim Thoa Adrơng, Phó Chủ tịch Thường trực Hội LHPN tỉnh cho biết, thời gian tới, Hội sẽ tăng cường phối hợp các ban ngành để đổi mới hình thức truyền thông, có thể sân khấu hóa hoặc vận động thanh niên từng tảo hôn làm tuyên truyền viên. Những chia sẻ từ chính người từng trải sẽ có sức lay động lớn đối với đồng bào các dân tộc thiểu số nơi đây.

Vân Anh