Tìm hiểu về bầu cử đại biểu Quốc hội và bầu cử đại biểu HĐND các cấp (1)

LTS: Ngày Chủ nhật 15/3/2026 sẽ diễn ra cuộc bầu cử ĐBQH khóa XVI và đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031.

Để giúp bạn đọc hiểu rõ hơn những vấn đề liên quan đến công tác tổ chức bầu cử, Báo và Phát thanh, Truyền hình Đắk Lắk đăng tải (dưới dạng hỏi - đáp) nội dung các quy định của pháp luật về bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND các cấp.

Câu 1. Các tổ chức phụ trách bầu cử ĐBQH và bầu cử đại biểu HĐND các cấp gồm những tổ chức nào?

Các tổ chức phụ trách bầu cử ĐBQH và bầu cử đại biểu HĐND các cấp gồm có:

- Hội đồng bầu cử quốc gia.

- Các ủy ban bầu cử được thành lập ở các đơn vị hành chính có tổ chức HĐND gồm:

+ Ủy ban bầu cử ở tỉnh, thành phố;

+ Ủy ban bầu cử ở xã, phường, đặc khu.

Các ban bầu cử được thành lập ở từng đơn vị bầu cử gồm:

+ Ban bầu cử ĐBQH;

+ Ban bầu cử đại biểu HĐND cấp tỉnh;

+ Ban bầu cử đại biểu HĐND cấp xã.

- Các tổ bầu cử được thành lập ở từng khu vực bỏ phiếu.

Việc thành lập, cơ cấu, thành phần, nhiệm vụ, quyền hạn, nguyên tắc hoạt động của các tổ chức phụ trách bầu cử ở địa phương thực hiện theo quy định của Luật Bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND và Thông tư số 21/2025/TT-BNV ngày 12/10/2025 của Bộ Nội vụ.

Câu 2. Hội đồng bầu cử quốc gia được thành lập như thế nào? Số lượng thành viên, cơ cấu tổ chức của Hội đồng bầu cử được quy định như thế nào?

Theo quy định của Luật Bầu cử ĐBQH và đại biểu HĐND, Hội đồng bầu cử quốc gia do Quốc hội thành lập gồm từ 15 đến 21 thành viên gồm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch và các Ủy viên.

Hội đồng bầu cử quốc gia được thành lập theo Nghị quyết số 211/2025/QH15 ngày 25/6/2025 của Quốc hội khóa XV để tổ chức cuộc bầu cử ĐBQH khóa XVI, chỉ đạo và hướng dẫn công tác bầu cử đại biểu HĐND các cấp nhiệm kỳ 2026 - 2031. Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia là ông Trần Thanh Mẫn, Ủy viên Bộ Chính trị khóa XIII, Chủ tịch Quốc hội được Quốc hội bầu theo đề nghị của Ủy ban Thường vụ Quốc hội. 4 Phó Chủ tịch và 14 Ủy viên Hội đồng bầu cử quốc gia do Quốc hội phê chuẩn theo đề nghị của Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia đại diện cho các cơ quan trung ương của Đảng, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam và một số cơ quan, tổ chức hữu quan.

Câu 3. Chức năng, nhiệm vụ cơ bản của Hội đồng bầu cử quốc gia là gì?

Hội đồng bầu cử quốc gia có các chức năng, nhiệm vụ cơ bản sau đây:

- Tổ chức bầu cử ĐBQH; Chỉ đạo, hướng dẫn công tác bầu cử đại biểu HĐND các cấp; Chỉ đạo công tác thông tin, tuyên truyền và vận động bầu cử; Chỉ đạo công tác bảo vệ an ninh, trật tự, an toàn xã hội trong cuộc bầu cử;

- Kiểm tra, đôn đốc việc thi hành pháp luật về bầu cử; Quy định mẫu hồ sơ ứng cử, mẫu Thẻ cử tri, mẫu phiếu bầu cử, nội quy phòng bỏ phiếu, các mẫu văn bản khác sử dụng trong công tác bầu cử.

Câu 4. Ủy ban bầu cử ở tỉnh, thành phố được thành lập như thế nào?

Ủy ban bầu cử ở tỉnh, thành phố được thành lập để thực hiện công tác bầu cử ĐBQH và tổ chức bầu cử đại biểu HĐND cấp tỉnh tại tỉnh, thành phố.

Chậm nhất là ngày 30/11/2025 (105 ngày trước ngày bầu cử), UBND cấp tỉnh sau khi thống nhất với Thường trực HĐND và Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cùng cấp phải ra quyết định thành lập Ủy ban bầu cử ở tỉnh, thành phố.

Ủy ban bầu cử ở tỉnh, thành phố có từ 23 đến 37 thành viên gồm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch, Thư ký và các Ủy viên là đại diện Đoàn ĐBQH, Thường trực HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam cùng cấp và một số cơ quan, tổ chức hữu quan.

Danh sách Ủy ban bầu cử ở tỉnh, thành phố phải được gửi đến Hội đồng bầu cử quốc gia, Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Ban Thường trực Ủy ban Trung ương MTTQ Việt Nam.

Câu 5. Ủy ban bầu cử ở xã, phường, đặc khu được thành lập như thế nào?

Ủy ban bầu cử ở xã, phường, đặc khu được thành lập để tổ chức bầu cử đại biểu HĐND cấp xã trên địa bàn.

Chậm nhất là ngày 30/11/2025 (105 ngày trước ngày bầu cử), UBND cấp xã sau khi thống nhất với Thường trực HĐND và Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cùng cấp quyết định thành lập Ủy ban bầu cử ở xã, phường, đặc khu.

Ủy ban bầu cử ở cấp xã có từ 9 đến 17 thành viên. Thành viên Ủy ban bầu cử ở cấp xã gồm Chủ tịch, các Phó Chủ tịch, Thư ký và các Ủy viên là đại diện Thường trực HĐND, UBND, Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp xã và một số cơ quan, tổ chức hữu quan.

Danh sách Ủy ban bầu cử ở cấp xã phải được gửi đến Ủy ban bầu cử ở tỉnh, Thường trực HĐND, UBND và Ban Thường trực Ủy ban MTTQ Việt Nam cấp tỉnh.

(Còn nữa)