Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV

Đảm bảo tính nhân văn, toàn diện trong Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú

Ngày 4/11, trong khuôn khổ chương trình Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV, tham gia thảo luận tại Tổ 15, Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk đã có nhiều ý kiến đóng góp xây dựng dự án Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú, cùng Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp.

Tham gia thảo luận, Phó Trưởng đoàn chuyên trách phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thị Thu Nguyệt khẳng định sự cần thiết ban hành dự án Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú, nhất là khi dự thảo lần này được xây dựng trên cơ sở đúc kết thực tiễn, khắc phục bất cập, mở rộng theo hướng toàn diện, đồng bộ, thể hiện rõ tính nhân văn, đồng thời bảo đảm yêu cầu phục vụ công tác điều tra.

Liên quan đến Điều 3, nguyên tắc quản lý, thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú, đại biểu nêu rõ: Tại Khoản 5, có quy định là căn cứ vào tính chất, mức độ của hành vi phạm tội, độ tuổi, giới tính, sức khỏe, đảm bảo bình đẳng giới và quyền lợi ích hợp pháp chính đáng của phụ nữ, trẻ em và các đặc điểm nhân thân khác của người bị tạm giữ, tạm giam, đại biểu đề nghị thay cụm từ "trẻ em" thành cụm từ "người chưa thành niên", bởi cụm từ này bao quát được đầy đủ các độ tuổi.

Phó Trưởng đoàn chuyên trách phụ trách Đoàn ĐBQH tỉnh Đắk Lắk Nguyễn Thị Thu Nguyệt phát biểu tại phiên thảo luận tổ. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh cung cấp

Theo đại biểu, khái niệm “trẻ em” hiện chỉ áp dụng cho người dưới 16 tuổi, trong khi nhiều quy định pháp luật khác, trong đó có Luật Tư pháp người chưa thành niên áp dụng với đối tượng dưới 18 tuổi. Việc sửa thuật ngữ sẽ bảo đảm bao quát, thống nhất trong hệ thống pháp luật.

Đối với Điều 28, đại biểu cho rằng dự thảo Luật đang liệt kê cụ thể các loại lương thực, thực phẩm (gạo, rau, cá, thịt, mắm...) như vậy là quá chi tiết; nội dung này nên để văn bản hướng dẫn thi hành quy định, tránh trường hợp mỗi khi điều chỉnh khẩu phần phải sửa Luật. Luật chỉ nên nêu nguyên tắc bảo đảm định lượng, tiêu chuẩn ăn theo quy định hiện hành.

Liên quan đến quyền liên lạc có giám sát đối với người dưới 18 tuổi, đại biểu Nguyễn Thị Thu Nguyệt đồng tình với các nội dung ưu tiên dành cho người chưa thành niên trong dự thảo, song đề nghị bổ sung quy định cho phép người dưới 18 tuổi được liên hệ với thân nhân qua điện thoại hoặc phương tiện khác có giám sát.

Đại biểu viện dẫn Công ước Liên hợp quốc về quyền trẻ em (1989), Quy tắc Bắc Kinh (1985) và thực tiễn nhiều quốc gia (Pháp, Anh, Mỹ, Đức, Hà Lan, Nhật Bản…) đều có quy định này. Theo đại biểu, việc cho phép liên lạc có kiểm soát vừa bảo đảm quyền con người, vừa hỗ trợ tâm lý, đồng thời tạo điều kiện tái hòa nhập xã hội sau khi chấp hành xong biện pháp tạm giữ, tạm giam.

Quang cảnh phiên thảo luận tại Tổ 15. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh cung cấp

Bên cạnh đó, đại biểu cũng cho rằng, ngoài các chế độ ăn, ở, thăm gặp, gửi quà, cần thiết phải có chế độ tư vấn tâm lý và giáo dục phục hồi đối với người dưới 18 tuổi. Nhiều trường hợp vi phạm pháp luật xuất phát từ hoàn cảnh gia đình thiếu chăm sóc, sang chấn tâm lý… nên việc hỗ trợ về tâm lý là cần thiết, vừa thể hiện tính nhân văn, vừa phục vụ tốt hơn công tác điều tra.

Đối với biện pháp cấm đi khỏi nơi cư trú (Điều 39), đại biểu đề nghị nên có quy định cụ thể đối với người dưới 18 tuổi, vì có những nhược điểm về thể chất, thì phải gửi thông báo cho người đại diện hợp pháp. Điều này bảo đảm thống nhất với Bộ luật Dân sự, đồng thời phù hợp với Khoản 3 Điều 40 của dự thảo.

Về quy định nhiệm vụ, quyền hạn của UBND cấp xã đối với việc giao quản lý thực hiện biện pháp ngăn chặn tại Điều 41, đại biểu nhận định quy định trong dự thảo chưa phân định rõ trách nhiệm giữa UBND cấp xã và lực lượng Công an trong quản lý người bị áp dụng biện pháp ngăn chặn. Nếu giao UBND xã chủ trì thì phải quy định cụ thể trách nhiệm; nếu giao Công an thực hiện trực tiếp thì nên quy định rõ, tránh gây khó khăn khi áp dụng trong thực tiễn.

Đối với Khoản 1 Điều 44 quy định các trường hợp thay đổi nơi cư trú phải có đơn xin phép, đại biểu cho rằng quy định như vậy tạo ra thủ tục hành chính quá mức. Đồng tình với phương án 2 trong báo cáo thẩm tra của Ủy ban Pháp luật, đại biểu đề nghị chỉ yêu cầu xin phép trong trường hợp việc thay đổi ảnh hưởng đến lệnh cấm đi khỏi nơi cư trú, tránh phát sinh thủ tục rườm rà…

Đại biểu Phúc Bình Niê Kđăm, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Đắk Lắk đóng góp ý kiến tại phiên thảo luận. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh cung cấp

Cùng tham gia ý kiến đối với Dự án Luật Thi hành tạm giữ, tạm giam và cấm đi khỏi nơi cư trú, đại biểu Phúc Bình Niê Kđăm, Phó Trưởng Ban Tuyên giáo và Dân vận Tỉnh ủy Đắk Lắk cơ bản thống nhất với các nội dung sửa đổi của dự thảo. Theo đại biểu, những năm qua lực lượng Bộ đội Biên phòng đã làm tốt công tác quản lý, bảo vệ biên giới; đấu tranh phòng, chống tội phạm, góp phần giữ vững an ninh, trật tự khu vực biên giới và vùng biển, đảo.

Tuy nhiên, việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn tạm giữ người theo Điều 110 và Điều 117 Bộ luật Tố tụng hình sự còn khó khăn do pháp luật hiện hành chỉ cho phép Đồn Biên phòng ở vùng sâu, vùng xa tổ chức buồng tạm giữ.

Để khắc phục vướng mắc, bảo đảm thống nhất với tổ chức bộ máy BĐBP theo Đề án 839 (24/5/2025) của Quân ủy Trung ương (được Bộ Chính trị, Ban Bí thư thông qua tại Kết luận 159), đại biểu kiến nghị: Bỏ cụm “các tỉnh” tại Khoản 2 Điều 8, Khoản 4 Điều 10 và Điểm d Khoản 2 Điều 20 (sau cụm “Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng”) để thống nhất với Luật Biên phòng Việt Nam 2020 và Đề án 839.

Các đại biểu của Đoàn ĐBQH tỉnh tham dự phiên thảo luận tổ. Ảnh: Đoàn ĐBQH tỉnh cung cấp

Đồng thời, bổ sung thẩm quyền cho Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng được điều chuyển người bị tạm giữ từ buồng tạm giữ của Đồn Biên phòng, Ban Chỉ huy Biên phòng cửa khẩu cảng đến các cơ sở giam giữ trong Công an nhân dân, bảo đảm phù hợp với Điểm d Khoản 2 Điều 20 dự thảo.

Đại biểu cũng đề nghị sửa quy định về buồng tạm giữ, lược bỏ cụm “ở vùng sâu, vùng xa”; bổ sung “Ban Chỉ huy Biên phòng cửa khẩu cảng” sau cụm “Đồn Biên phòng”…

Góp ý đối với Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Lý lịch tư pháp, đại biểu cơ bản tán thành dự thảo, đồng thời đề nghị chỉnh lý một số nội dung liên quan đến kỹ thuật, pháp lý để bảo đảm chặt chẽ, thống nhất.

Lan Anh